Άρθρο του Χρήστου Μουλά
Σε συνέχεια των γραφομένων για την προετοιμασία της Επανάστασης του 1821 που απέφερε και την απελευθέρωση της Ελλάδος, πέραν των διδασκάλων και των σχολείων, κρυφών ή φανερών, χρειάζονταν όπλα και χέρια ικανά να τα κρατήσουν. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και την κατάλυση του Δεσποτάτου του Μυστρά, ο ελεύθερος ελληνικός χώρος δεν υπήρχε.
Οι σκλαβωμένοι Έλληνες είχαν δύο διεξόδους: Να μείνουν υπόδουλοι στα βάρβαρα χέρια των Οθωμανών μη έχοντας κανένα δικαίωμα ιδιοκτησίας και τιμής ή να ζήσουν στην παρανομία, θα λέγαμε σήμερα ένοπλη διαβίωση στα βουνά και τις απάτητες κορφές, σαν αγρίμια. Οι μόνες περιοχές που παρέμεναν βενετικές ήταν η Κρήτη αλλά και τα Επτάνησα. Όμως, με δυνάστη ξένο τους Βενετούς, οι οποίοι ναι μεν δεν ήταν Τούρκοι, αλλά ήταν Ρωμαιοκαθολικοί και πίεζαν τους Χριστιανούς Ορθοδόξους, αλλά και χρησιμοποίησαν τους Έλληνες ως πρώτη γραμμή στους βενετοτουρκικούς πολέμους, με αποτέλεσμα όταν έρχονταν σε συμφωνία με τους Τούρκους, οι Έλληνες να μένουν εκτεθειμένοι απέναντι στην τουρκική εγκληματικότητα με τα γνωστά αποτελέσματα. Σφαγές, λεηλασίες, παιδομάζωμα κτλ. Αμέσως μετά την Άλωση συντονίστηκαν πυρήνες στη Μάνη αλλά και στη Βόρειο Ήπειρο. Ο Κροκόδειλος Κλαδάς και ο Γρίβας ήταν οι πρώιμοι άγγελοι της λευτεριάς. Ο ενωμένος χριστιανικός στόλος της Δύσης με πλοία ισπανικά παπικά συνέτριψε τον τουρκικό στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου.
Τα ένοπλα σώματα στους ορεινούς όγκους του ελλαδικού χώρου δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν. Είτε συνεργαζόμενοι με τους Βενετούς είτε με τους Ρώσους πάντα πολεμούσαν εναντίον του σκληρού Οθωμανικού ζυγού. Όμως, όλες οι προσπάθειες πάντα κατέληγαν σε αποτυχία ή είχαν πρόσκαιρο αποτέλεσμα. Με τον ρωσικό στόλο στο Αιγαίο ο Ναύαρχος Λάμπρος Κατσώνης είχε τρομοκρατήσει τους Οθωμανούς και με ορμητήριο τη Μάνη είχε σπείρει τον πανικό στους συμμάχους των Τούρκων, Αλγερινούς πειρατές. Η συνθήκη της Ρωσίας με τους Τούρκους λίγο αργότερα, αφήνει γι’ άλλη μία φορά έκθετους και απροστάτευτους τους υπόδουλους Έλληνες. Για μια ακόμη φορά οι Κλέφτες, όπως ονομάζονταν οι ένοπλοι φρουροί, και οι Αρματολοί, δηλαδή αυτοί που φυλούσαν την έννομη τάξη, πλήρωναν βαρύ τίμημα αίματος, όπως ακριβώς και οι πληθυσμοί των αμάχων Ελλήνων.
Με πειρατικά πλοία συνεχίστηκε ο αγώνας εναντίον του Οθωμανικού ζυγού, όπως αυτός του Νικοτσάρα και του Σταθά, ο κλέφτης Ζαχαριάς στην Πελοπόννησο, αλλά και ο πατέρας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Στην Ήπειρο και στη Στερεά Ελλάδα μετά το Γιάννη Σταθά ακολούθησε ο Κατσαντώνης, που πολέμησε τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων και ο Βλαχάβας στη Θεσσαλία. Καρφί στο μάτι του τυράννου και δείγμα Ανδρείας και Λεβεντιάς ήταν και το Σούλι, ανεξάρτητο και απάτητο έδαφος με ηγέτες τους Τζαβελαίους, τους Μποτσαραίους και τους Ζερβαίους. Στη Στερεά πάλι ο Μπουκουβάλας, οι Κοντογιαναίοι, ο πατέρας του Ανδρούτσου και άλλοι ηγήθηκαν και προετοίμασαν των επαναστατικό στρατό των κλεφτών και των αρματολών τα χρόνια της σκληρής δουλείας.
Ο αγώνας δεν σταμάτησε ποτέ, όπως συμβαίνει και σήμερα. Χρόνια πολλά Έλληνες! Ελευθερία ή Θάνατος!
