Τον Απρίλιο του 2024, το Politico έφερε στο φως ένα νέο σκάνδαλο, που αναμένεται να απασχολήσει τα ευρωπαϊκά δικαστήρια και να εκθέσει για ακόμη μία φορά το σύστημα εξουσίας στην Ελλάδα. Πρόκειται για την υπόθεση κατανομής κονδυλίων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία σύμφωνα με τις καταγγελίες κατέληξαν σε μόλις δέκα εταιρείες, με αδιαφανείς διαδικασίες και πρακτικές που παραπέμπουν σε συντονισμένη διαπλοκή.
Η έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και την Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού αφορά τους τρεις τηλεπικοινωνιακούς παρόχους Cosmote, Vodafone και Nova, πέντε μεγάλες εταιρείες πληροφορικής και δύο συμβουλευτικές. Από το 2020 έως το 2023, οι δέκα αυτές εταιρείες απέσπασαν περισσότερα από 600 έργα, σχεδόν όλα χωρίς την ύπαρξη δεύτερης προσφοράς. Δηλαδή, τα έργα κατακυρώθηκαν χωρίς πραγματικό ανταγωνισμό.
Ιδιαίτερα σοβαρό θεωρείται το ζήτημα με τον διαγωνισμό για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος δημοσίων συμβάσεων ΕΣΗΔΗΣ. Η αρχική τιμή του έργου ορίστηκε στα 44 εκατομμύρια ευρώ, όταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το αντίστοιχο κόστος είναι κάτω από τα πέντε εκατομμύρια. Μετά από έντονες αντιδράσεις, το έργο διασπάστηκε σε δύο τμήματα ύψους 5,7 και 12 εκατομμυρίων ευρώ, ωστόσο οι ενδείξεις για υπερκοστολόγηση και φωτογραφικούς όρους δεν εξαφανίστηκαν.
Η καταγγελία έγινε από την εταιρεία European Dynamics, η οποία υπέβαλε φάκελο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καταγγέλλοντας ότι ο διαγωνισμός ήταν προσαρμοσμένος στις απαιτήσεις συγκεκριμένων εταιρειών. Η υπόθεση προωθήθηκε στον OLAF και εν συνεχεία στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για πιθανές ποινικές ευθύνες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η Ελλάδα είναι σταθερά στις πρώτες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συμβάσεις με μόνο έναν προσφέροντα. Το 2021, το 42,4% των δημόσιων συμβάσεων κατακυρώθηκαν χωρίς ανταγωνισμό, έναντι μόλις 15% το 2011. Οι υπεύθυνοι αποδίδουν το φαινόμενο σε έλλειψη ενδιαφέροντος, όμως η πραγματικότητα είναι ότι οι όροι πολλών διαγωνισμών είναι φτιαγμένοι ώστε να αποκλείουν οποιονδήποτε άλλο εκτός από τους «εκλεκτούς».
Όπως συνέβη και στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, όπου διοχετεύτηκαν ευρωπαϊκά χρήματα σε συγγενείς και φίλους μέσω εικονικών ενισχύσεων, έτσι και τώρα παρακολουθούμε έναν μηχανισμό διανομής πλούτου μεταξύ κρατικοδίαιτων συμφερόντων. Ενώ ο απλός Έλληνας πληρώνει φόρους και στερείται βασικά αγαθά, μια ομάδα εταιρειών καρπώνεται δισεκατομμύρια χωρίς ουσιαστικό έλεγχο και διαφάνεια.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει πλέον στα χέρια της όλα τα απαραίτητα στοιχεία. Οι καταδίκες είναι θέμα χρόνου. Το ερώτημα είναι αν το ελληνικό κράτος θα κινηθεί πολιτικά και θεσμικά για να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι, ή αν θα επιχειρήσει ξανά να κουκουλώσει τις ευθύνες, όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν.
Το πολιτικό σύστημα φαίνεται ανίκανο να αυτοκαθαρθεί. Η διαφθορά, η ατιμωρησία και η διασπάθιση δημοσίου χρήματος δεν είναι ατυχήματα ή παρεκτροπές. Είναι η κανονικότητα. Και όσο οι πολίτες μένουν σιωπηλοί, τόσο το φαινόμενο θα γιγαντώνεται.
Αυτή η υπόθεση του Ταμείου Ανάκαμψης είναι απλά ένας κρίκος στην αλυσίδα των σκανδάλων. Και δεν θα είναι ο τελευταίος. Όταν ένα κράτος λειτουργεί ως όχημα εξυπηρέτησης συμφερόντων, το τίμημα το πληρώνει πάντα ο λαός.
