Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, μιας διαδήλωσης από τις χιλιάδες που διαχρονικά γίνονται στην Ελλάδα, είναι λίγο-πολύ γνωστά σε όλους. Δυστυχώς οι πολιτικάντηδες, ο καθένας για δικούς του προσωπικούς και μικροκομματικούς λόγους, μετέτρεψαν μια εκδήλωση διαμαρτυρίας σε γιορτή ισάξια με τις δύο εθνικές μας επετείους.

Χιλιάδες παιδάκια καταθέτουν λουλούδια στην κεφαλή του καθηγητή Νίκου Σβορώνου στο Πολυτεχνείο, νομίζοντας ότι πρόκειται για κάποιον νεκρό της εξέγερσης, ενώ δεν είχε καμία σχέση με τα γεγονότα του 1973. Χαρακτηριστική απόδειξη του γελοίου της υποθέσεως «νεκροί του Πολυτεχνείου» αποτελεί η περίπτωση της «Ηλένιας» . Απεκαλύφθη, όμως, νωρίς η απάτη, δείχνοντας έτσι την βιασύνη του πολιτικού κόσμου της Μεταπολίτευσης, να εφεύρει τους ήρωές του. Η Νεοζηλανδή Νάνσι Κρίντλαντ όμως τους πήρε χαμπάρι έγκαιρα. Το γνωστό τότε φωτομοντέλο της φωτογραφίας, παρουσιάστηκε ως νεκρή φοιτήτρια του Πολυτεχνείου από τον Γιάννη Ηλιόπουλο, μαθητή της Ηλεκτρονικής σχολής ισχυριζόμενος, ότι ήταν το κορίτσι του και λεγόταν «Ηλένια». Τιμήθηκε ως «ηρωίδα» από το πολιτικό σύστημα. Φυσικά δεν τιμήθηκαν το ίδιο οι πρόσφατες μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις αντίστασης και αγανάκτησης για την εξαθλίωση του Ελληνικού Λαού και την υποδούλωσης τη Πατρίδας στα ξένα και ντόπια συμφέροντα.

Όμως έχει ενδιαφέρον να ασχοληθούμε με το κεντρικό σύνθημα της διαδήλωσης, για να διαπιστώσουμε, αν τα αιτήματα των διαδηλωτών ήταν βάσιμα ή όχι.

Ψωμί. Πλήθος από εκθέσεις του ΟΟΣΑ αναφέρονται για την οικονομία της «Χούντας». Ας δούμε όμως τι έλεγαν αυτές οι εκθέσεις για το 1966, η οποίες δεν ήταν ευνοϊκές. Διαπίστωναν ότι η Εσωτερική και Εξωτερική ισορροπία είχαν κλονιστεί , η αύξηση των τιμών είχε επιταχυνθεί , το ισοζύγιο πληρωμών είχε πάθει καθίζηση, τα συναλλαγματικά αποθέματα είχαν μειωθεί και μεταξύ των πολλών δυσμενών κατέληγε, ότι οι προβλέψεις για το 1967 ήταν δυσμενείς. Αντίθετα η ετήσια έκθεση 1967 του ΟΟΣΑ αναφέρει, ότι η Ελληνική οικονομία αντιμετώπισε με επιτυχία σειρά ολόκληρη εξωτερικών οικονομικών κρίσεων και πέτυχε αύξηση του εθνικού προϊόντος κατά 5% για πρώτη φορά μειώθηκε το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου. Για το 1968 μιλά για έξοδο της Ελληνικής οικονομίας από το τέλος του 1967 από την προηγηθείσα ύφεση και τονίζει τις ευνοϊκές προοπτικές κατά το 1968. Ιδιαίτερα επισημαίνεται η βελτίωση της παραγωγικότητας. Η έκθεση του ΟΟΣΑ κατά τα έτη 1967-1968 και τις προοπτικές του 1969 γίνεται λόγος για τα μέτρα που πάρθηκαν και αισιοδοξεί για τις προοπτικές του 1969. Ιδιαίτερο λόγο κάνει για την γεωργική παραγωγή και τις εξελίξεις στο Χρηματιστήριο. Στο 6ο τεύχος της τριμηνιαίας Οικονομικής Επιθεώρησης του ΟΟΣΑ (Δεκέμβρης 1969) γράφει ότι η Ελλάδα κατέλαβε την 2η θέση διεθνώς , μετά την Ιαπωνία από απόψεως ρυθμού αναπτύξεως της οικονομίας κατά το 1969. Στην Ετήσια έκθεση του 1969 της Διευθυνούσης Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συμφώνου του ΟΟΣΑ υπογραμμίζεται η επιτάχυνση του ρυθμού αναπτύξεως σε 8,5% , αναφέρεται το πλεόνασμα του Τακτικού Προϋπολογισμού που άφησε 2.500.000.000 δρχ. η θεαματική αύξηση εξαγωγών βιομηχανικών προϊόντων και βελτίωση Ισοζυγίου Πληρωμών.

Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε και τις ευνοϊκές εκθέσεις για την υπόλοιπη επταετία, αλλά περιοριζόμαστε σε κάποια συμπεράσματα:

• Η Ελληνική οικονομία ήταν σε φάση ταχείας οικονομικής ανάπτυξης.
• Η πραγματική αύξηση του πραγματικού εθνικού προϊόντος υπολογίζεται σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις σε 8,5% . Ο ρυθμός αυτός είναι ανώτερος των παρατηρουμένων ρυθμών σε πολλά άλλα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ.
• Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των ολίγων κρατών-μελών, τα οποία διαθέτουν μακροχρόνιο πρόγραμμα (για 15 έτη έως το 1987), με το οποίον θα συνδέονται τα μεσοπρόθεσμα (5ετή), ως και τελικώς τα ετήσια προγράμματα.
• Η βιομηχανία ανεπτύχθη ταχέως κατά τα τελευταία έτη.

Παιδεία. Άμεση αναγνώριση στο έργο που έκαναν οι στρατιωτικές κυβερνήσεις στον χώρο της Παιδείας, αποτελεί η δήλωση του ομ. καθηγητή κου Φαίδωνος Βεγλερή στον ραδιοφωνικό σταθμό του Δήμου Αθηναίων ότι: «Μόνον επί «χούντας» είχαμε δωρεάν παιδεία»! Με την δήλωσή του αυτή, ο πρύτανης των Συνταγματολόγων, ο οποίος στην δίκη για την 21η Απριλίου κατέθεσε ως μάρτυρας εναντίον των φυλακισμένων Αξιωματικών, παραδέχεται την χρεωκοπία της εκπαιδευτικής πολιτικής των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων. «Λυπούμαι που θα το πω, αλλά οι φοιτητές είχαν δωρεάν Παιδεία μόνον επί δικτατορίας», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Βεγλέρης, στην διάρκεια της συνετεύξεώς του. Αναγνωρίζει έτσι, εμμέσως το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων 1967-74 για την μόρφωση των παιδιών του λαού..

Τα Ελληνικά Πανεπιστήμια το 1970-1974 ήταν στα πρώτα 100 καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο, ενώ η Πάντειος Σχολή (σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο) το 1973 ήταν στην 7η θέση. Και τούτο γιατί η Παιδεία ήταν πραγματικά σοβαρή, πνευματική και δωρεάν. Να σημειωθεί, ότι στις μέρες μας τα Ελληνικά Πανεπιστήμια στην πλειοψηφία τους βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις κατάταξης των ΑΕΙ των ανεπτυγμένων κρατών. Ακόμη την περίοδο εκείνη:

• Ξεκίνησε η κατασκευή των πανεπιστημιουπόλεων Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πατρών.
• Κατασκευάστηκαν σχολεία σε όλα τα χωριά όπου υπήρχαν μικρά παιδιά.
• Χορηγήθηκαν σε 65 σχολεία της Αττικής και στην συνέχεια σε όλη την Ελλάδα προτομές του Μεγάλου Αλεξάνδρου για να τοποθετηθούν σε βάθρο σε ειδικό χώρο του κάθε σχολείου, έτσι ώστε τα παιδιά να εμπνέονται από τον Μέγα στρατηλάτη και να τον έχουν ως πρότυπο.
• Καθιερώθηκαν κρατικά βραβεία για τους αριστούχους της μέσης εκπαίδευσης και δίνονται οι πρώτες υποτροφίες στους αριστούχους μαθητές για μετέπειτα σπουδές.
• Διπλασιάστηκαν τα κονδύλια για την εκπαίδευση.
• Παρέχονται δωρεάν ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης σε όλους τους φοιτητές.
• Χορηγούνται σπουδαστικά δάνεια.

Ελευθερία. Έχει σημασία να αρχίσουμε με την ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή μετά την 21 Απριλίου του1967: « Η Δημοκρατία στην Ελλάδα είχε πεθάνει. Οι Συνταγματάρχες απλώς της έδωσαν την χαριστική βολή». Είναι σε όλους γνωστό, ότι ο σκοπός των Συνταγματαρχών ήταν η μετάβαση της χώρας στην ομαλότητα με εγκαθίδρυση μιας υγιούς δημοκρατίας απαλλαγμένης από της παθογένειες του παρελθόντος. Αυτό δήλωναν σε όλους τους τόνους από την αρχή της επταετίας. Οι πρώτες ουσιαστικές προσπάθειες φιλελευθεροποίησης έγιναν το 1970  με την συγκρότηση της  Συμβουλευτικής Επιτροπής, ενός μικτού νομοθετικού οργάνου που είχε προκύψει αφενός από μέλη διορισμένα, αφετέρου από εκλεγμένους αντιπροσώπους επαγγελματικών οργανώσεων.

Την 1η Ιουνίου 1973 ανακηρύσσεται Προεδρική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία και στις 29 Ιουλίου του ιδίου έτους διεξάγεται δημοψήφισμα για την μορφή του πολιτεύματος: 78,4% ΝΑΙ στην Προεδρική Δημοκρατία, έναντι 21,5% ΟΧΙ (για τη διατήρηση δηλαδή της Βασιλείας). Επίσης αναθεωρείται το Σύνταγμα του 1968  . Η αναθεώρηση προέβλεπε την αβασίλευτη μορφή του πολιτεύματος, ουσιαστικές εξουσίες στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την εκλογή του από τον λαό, την ύπαρξη  για την ανάπτυξη κομματικής ζωής  Συνταγματικού δικαστηρίου και 200 βουλευτές. Στις 20 Αυγούστου  ο Παπαδόπουλος βάσει του σχεδίου φιλελευθεροποίησης, αίρει τον στρατιωτικό, αμνηστεύει μεγάλο αριθμό πολιτικών κρατουμένων και δίνει ειδική χάρη στον  Παναγούλη. Στις  19 Σεπτεμβρίου  1973 διορίζει τα 10 μέλη του  Συνταγματικού Δικαστηρίου  (που είχε φροντίσει να κατοχυρώσει συνταγματικά με το Σύνταγμα του 1973). Στις  8 Οκτωβρίου  1973 διορίζει πολιτική κυβέρνηση με πρωθυπουργό μια σημαντική προσωπικότητα, τον  Σπύρο Μαρκεζίνη  με σκοπό να προπαρασκευάσει βουλευτικές εκλογές με συμμετοχή και όλων των προδικτατορικών κομμάτων για τις  10 Φεβρουαρίου  1974. Ο Μαρκεζίνης θα έδινε συνέντευξη τύπου για τις προγραμματισμένες εκλογές στις  26 Νοεμβρίου  1973.

Ο Κ. Καραμανλής από το Παρίσι αποφεύγει τις δηλώσεις, ο Η. Ηλιού που αναζητεί την διεύρυνση των αντιθέσεων του χουντικού καθεστώτος με στόχο την ανατροπή του, μιλά για «θετικό βήμα» και οι Π. Κανελλόπουλος και Γ. Μαύρος αρνούνται βεβαίως την άμεση συμμετοχή και αναζητούν τρόπο εκμετάλλευσης αυτού του «πειράματος».  Το ΚΚΕ εξωτερικού αρνήθηκε να συμμετάσχει, ενώ το  ΚΚΕ εσωτερικού  δέχτηκε. Το  πραξικόπημα Ιωαννίδη  ανέτρεψε την  Κυβέρνηση Σπύρου Μαρκεζίνη 1973,  ενάμιση μήνα μετά την άνοδό της στην εξουσία και σταμάτησε την υλοποίηση του σχεδίου.

Η παράθεση των αδιάψευστων γεγονότων και τα αριθμητικά δεδομένα της εποχής εκείνης δεν δικαιολογούν την λεγόμενη «εξέγερση» του πολυτεχνείου και καταρρίπτουν πανηγυρικά το κεντρικό σύνθημα της διαδήλωσης. Ανατρέχοντας στην πορεία των πρωταγωνιστών των γεγονότων, αντιλαμβανόμεθα τους σκοπούς και τις επιδιώξεις τους. Δυστυχώς στην παρωδία αυτή σημαντικό πόλο έπαιξαν και οι πρώτες μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις για τους δικούς τους ιδιοτελείς λόγους.

Δημήτριος Βαλασίδης

Συνταγματάρχης ε.α - Οικονομολόγος ΜΒΑ - Συγγραφέας

Τομεάρχης Δημόσιας Διοίκησης