Πως η Ξάνθη έγινε τμήμα του σύγχρονου Ελληνικού κράτους
Κάθε χρόνο στις 4 Οκτωβρίου η Ξάνθη γιορτάζει την απελευθέρωσή της από τους Βούλγαρους και την οριστική ενσωμάτωσή της στο σύγχρονο Ελληνικό κράτος. Πώς βρέθηκε όμως να ανήκει στη Βουλγαρία; Ποια είναι τελικά η ιστορία της περιοχής μας; Ας κάνουμε μία μικρή ιστορική αναδρομή…
Προέλευση του ονόματος
Για το όνομα της πόλης υπάρχουν δύο απόψεις: Η πρώτη πώς Ξάνθη ονομαζόταν μία από τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύς. Η δεύτερη πώς προέρχεται από μία Αμαζόνα που είχε το όνομα Ξάνθη και βασίλευε τότε στην περιοχή.
Η ιστορία της περιοχής - Πρώτες αναφορές
Η πόλη Ξάνθεια, που ταυτίζεται με τη σημερινή Ξάνθη, αναφέρεται τον 1ο π.Χ. αιώνα από τον Στράβωνα: «Μετά δε την ανα μέσον λίμνην (Βιστωνίδα) Ξάνθεια, Μαρώνεια και Ίσμαρος…» Όταν άρχισε η κάθοδος και η διασπορά των Θρακικών φύλων στη χερσόνησο του Αίμου, στην περιοχή ανατολικά του Νέστου εγκαταστάθηκαν οι Βίστωνες, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο. Μυθικός βασιλιάς του λαού ήταν ο Διομήδης, τα άλογα του οποίου διατάχθηκε να φέρει στις Μυκήνες ο Ηρακλής. Η πόλη Άβδηρα ιδρύθηκε αργότερα προς τιμή του φίλου του Ηρακλή, του Αβδήρου τον οποίον κατασπάραξαν τα άλογα του Διομήδη.
Περσικοί πόλεμοι
Κατά τη διάρκεια των Περσικών πολέμων, η περιοχή αποτέλεσε τμήμα της Περσικής αυτοκρατορίας. Αργότερα ενσωματώθηκε σταδιακά στο κράτος της Μακεδονίας, έγινε τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, επαρχία του Βυζαντίου και μέρος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τα τέλη του 14ου αιώνα.
Σύγχρονο Ελληνικό κράτος
Μετά την επανάσταση του 1821, η Ξάνθη δεν έγινε αμέσως τμήμα του σύγχρονου Ελληνικού κράτους. Τα σύνορα της Ελλάδας έφτασαν μόλις μέχρι τη Στερεά Ελλάδα. Το 1864 ενσωματώνονται στην Ελλάδα τα Επτάνησα. Ακολουθεί η Θεσσαλία το 1881 και με τις συνθήκες του Λονδίνου και του Βουκουρεστίου τα σύνορα της Ελλάδας φτάνουν μέχρι το Νέστο ποταμό.
Τι γίνεται όμως με την Ξάνθη;
Βαλκανικοί πόλεμοι
Η Ξάνθη απελευθερώνεται με καθυστέρηση σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1912, στο πλαίσιο του Α' Βαλκανικού πολέμου όταν απελευθερώθηκε από βουλγαρικά στρατεύματα (τότε συμμαχικά). Αυτά στη συνέχεια έγιναν στρατεύματα κατοχής, υλοποιώντας τη λεγόμενη «πρώτη βουλγαρική κατοχή» της Ξάνθης που διήρκησε 8 μήνες. Οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις κατέλαβαν για πρώτη φορά την Ξάνθη τον Ιούλιο του 1913, κατά τον Β' Βαλκανικό πόλεμο. Η ελεύθερη περίοδος αποδείχθηκε ιδιαίτερα μικρή, καθώς κράτησε μόνο 13 μέρες, αφού η συνθήκη του Βουκουρεστίου παραχώρησε την περιοχή στη Βουλγαρία. Η δεύτερη αυτή η κατοχή υπήρξε ιδιαίτερα επώδυνη. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι οι διωγμοί και οι αρπάγες περιουσιών του ελληνικού πληθυσμού υπήρξαν οι σκληρότερες στην ιστορία της Ξάνθης. Πολλοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ξάνθη και να περάσουν στην Ανατολική Μακεδονία.
Α' Παγκόσμιος πόλεμος
Μετά τη νίκη των Ελλήνων τον Οκτώβριο του 1918 σε βάρος των γειτόνων δημιουργήθηκε το διασυμμαχικό κράτος, γνωστό ως <<Χώρα της Θράκης>> υπό Γαλλική διοίκηση και με παρουσία της Ελληνικής Μεραρχίας που εγγυόταν την ασφάλεια του πληθυσμού.
Απελευθέρωση της Ξάνθης
Τελικά στις 4 Οκτωβρίου του 1919, ο ελληνικός στρατός υπό τον Στρατηγό Λεοναρδόπουλο εισήλθε στο «τρίγωνο της Ξάνθης». Οι επιχειρήσεις είχαν ξεκινήσει από το βράδυ και το πρωί της Τετάρτης Οκτωβρίου τα ελληνικά στρατεύματα έμπαιναν στην πόλη. Ταυτόχρονα επέστρεψαν στην Ξάνθη όσοι είχαν εγκαταλείψει την περιοχή και αφοπλίστηκε ο βουλγάρικος στρατός. Πρώτος δήμαρχος ορίστηκε ο Ταχίρ Εφέντης, ο οποίος ήταν ο τελευταίος Δήμαρχος της Βουλγαρικής Κατοχής και αργότερα ο Χριστόδουλος Μπρωκούμης. Στις 14 Μαΐου του 1920 ο ελληνικός στρατός ξεκινώντας από την Ξάνθη και το λιμάνι των Ελευθερών θα καταλάβει την Κομοτηνή και την Αλεξανδρούπολη και οι συμμαχικές δυνάμεις θα παραχωρήσουν πλήρη αυτονομία και διοίκηση.
Συνθήκη των Σεβρών
Η συνθήκη των Σεβρών το 1920 επικυρώνει τα νέα σύνορα του Ελληνικού κράτους. Από τότε, αν εξαιρέσουμε την περίοδο της κατοχής του Β' Παγκοσμίου πολέμου η Ξάνθη είναι μέρος της Ελλάδας.
Έτσι λοιπόν κάθε χρόνο στις 4 Οκτωβρίου τιμούμε την απελευθέρωση της Ξάνθης!
