Το δικαστικό σύστημα στην Ελλάδα αντιμετωπίζει χρόνιες αδυναμίες και ανεπάρκειες, οι οποίες υπονομεύουν τη λειτουργία του κράτους δικαίου και τη δικαιοσύνη για τους πολίτες. Η νέα Έκθεση για το Κράτος Δικαίου του 2025 αποκαλύπτει ότι το ελληνικό δικαστικό σύστημα πάσχει από έλλειψη ανεξαρτησίας, δραματικές καθυστερήσεις και χαμηλή ποιότητα απονομής δικαιοσύνης, με σοβαρές επιπτώσεις στη δημοκρατία και τα δικαιώματα των πολιτών. Ακολουθούν παρακάτω τα βασικότερα ευρήματα της έρευνας.
Σε αποσύνθεση το δικαστικό σύστημα – Δεν το εμπιστεύονται οι Έλληνες πολίτες
Η εμπιστοσύνη του κοινού στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης καταρρέει. Το 2024, μόλις το 40% του πληθυσμού θεωρούσε ότι η ανεξαρτησία των δικαστών και των δικαστηρίων είναι “καλή” ή “πολύ καλή”, ενώ το 56% εξέφραζε την άποψη ότι είναι “κακή” ή “πολύ κακή”. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή πτώση από το 53% που ήταν το 2020. Ακόμα και η νομοθετική παρέμβαση που υιοθετήθηκε για να ενισχύσει τη συμμετοχή της Δικαιοσύνης στον διορισμό των ανώτατων δικαστών αποδείχθηκε προσχηματική. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης ζητά πλέον τη γνώμη των δικαστικών σωμάτων, αλλά η κυβέρνηση μπορεί να αγνοήσει πλήρως αυτήν την “γνώμη” και να διορίσει όποιον επιθυμεί.
Το δικαστικό σύστημα βρίσκεται σε διαρκή αποσύνθεση, με ελλείψεις σε προσωπικό, πόρους και τεχνολογική υποδομή. Η συλλογή στατιστικών δεδομένων για τη λειτουργία της Δικαιοσύνης παραμένει ανεπαρκής, ενώ η πολυδιαφημισμένη μεταρρύθμιση του “δικαστικού χάρτη” προχώρησε άτακτα και χωρίς επαρκή διαβούλευση.
Η Ελλάδα έχει από τις μεγαλύτερες καθυστερήσεις στην Ευρώπη στην εκδίκαση υποθέσεων. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, χρειάζονται 746 ημέρες για να εκδικαστεί μια υπόθεση αστικού ή εμπορικού δικαίου σε πρώτο βαθμό, 422 ημέρες για το εφετείο, 464 ημέρες για μια διοικητική υπόθεση σε πρώτο βαθμό, 661 ημέρες για την έφεση μιας διοικητικής υπόθεσης, 223 ημέρες για μια ποινική υπόθεση σε πρώτο βαθμό και 294 ημέρες για την έφεση. Όλα αυτά τα νούμερα είναι υπερδιπλάσια σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους, με τις αστικές υποθέσεις να διαρκούν τριπλάσιο χρόνο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, καταπατώντας το θεμελιώδες δικαίωμα των πολιτών για απονομή δικαιοσύνης σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Διασυρμένη διεθνώς η Χώρα από την πλήρη υποταγή της Δικαστικής Εξουσίας σε πολιτικά συμφέροντα
Η ελληνική Δικαιοσύνη βρέθηκε και πάλι στο στόχαστρο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ). Το 2024, το ΕΔΑΔ καταδίκασε την Ελλάδα για την άρνηση αποζημίωσης σε πολίτη που είχε φυλακιστεί λόγω λάθους ταυτοποίησης – ένα γεγονός που αποδεικνύει την τραγική ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων. Επιπλέον, το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων, οι δικαστικές παρεμβάσεις σε υποθέσεις υψηλού προφίλ, όπως η τραγωδία στα Τέμπη, και η έλλειψη τιμωρίας για τη διαφθορά επιβεβαιώνουν την εικόνα μιας δικαστικής εξουσίας υποταγμένης στα πολιτικά συμφέροντα.
Η Ελλάδα βιώνει μια συστημική κρίση του κράτους δικαίου, όπου η δικαιοσύνη απονέμεται με ρυθμούς χελώνας, η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης έχει διαβρωθεί, και οι πολίτες δεν μπορούν να βρουν το δίκιο τους. Η Ευρώπη έχει ήδη κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, όμως η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να θυσιάζει τη Δικαιοσύνη στο βωμό της πολιτικής σκοπιμότητας. Η αναμόρφωση του δικαστικού συστήματος δεν είναι απλά αναγκαία, αλλά ζήτημα εθνικής επιβίωσης. Χωρίς πραγματικά ανεξάρτητη και αποτελεσματική Δικαιοσύνη, η Ελλάδα θα συνεχίσει να είναι μια χώρα όπου το δίκαιο θα απονέμεται αργά, άνισα και, πολλές φορές, καθόλου.
