Μέσα στις ταραγμένες ημέρες θανάτου και καταστροφής που διανύουμε, τα απανωτά – καταιγιστικά επεισόδια μια προϊούσας κοινωνικής παρακμής και αποσυγκρότησης έρχονται με φόρα να επισκιάσουν όλα τα υπόλοιπα γεγονότα, την ίδια στιγμή που άλλες βαθύτερες εξελίξεις, δομικότερες και με εντέλει πολύ πιο μακροπρόθεσμες συνέπειες, μεθοδεύονται στην σκιά και παγιώνουν καταστάσεις χωρίς να γίνεται μεγάλος θόρυβος. Η σπουδή της ΕΕ να προωθήσει την καθολική εισαγωγή των Ψηφιακών Ταυτοτήτων (αλλά και του λεγόμενου ψηφιακού πορτοφολιού επάνω σε αυτήν την υποδομή) είναι μια τέτοια εξέλιξη -με πολλές «ουρές»- που πρέπει να διαβαστεί όχι σαν ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά μέσα σε ένα πολύ ευρύτερο πλαίσιο παγκόσμιας κλίμακας συστημικών σχεδιασμών στρατηγικού χαρακτήρα.
Το ερώτημα το οποίο τίθεται έχει ως εξής: πώς μπορεί να θεωρείται «φυσικό» και «αυτονόητο», ένας ολιγαρχικός μηχανισμός, που συνδέεται με χίλιους δεσμούς κι εξυπηρετεί τις καταστροφικές επιδιώξεις του παγκοσμιοποιητικού κεφαλαίου και της ευρωκρατίας, να παίρνει τόσο καθοριστικές αποφάσεις για το μέλλον εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, χωρίς να διαθέτει μάλιστα ακόμη και την ελάχιστη (ακόμη και την πιο τυπική αστική) πολιτική νομιμοποίηση;
Η Ψηφιακή Ταυτότητα έρχεται για να «κουμπώσει» πάνω σε ένα καθεστώς αχαλίνωτα επεκτεινόμενης υφαρπαγής και συσσώρευσης προσωπικών δεδομένων των πιο διαφορετικών ειδών και προελεύσεων. Στην κυριολεξία, επιδιώκεται να αποθηκεύονται «τα πάντα». Αρκετοί είναι αυτοί που θα πουν: «Το ξέρουμε ήδη, δεν υπάρχει τίποτα νέο σε όλο αυτό». Εντούτοις, υπάρχει μια καίρια νέα ποιότητα: η Ψηφιακή Ταυτότητα (και οι ψηφιακές τεχνολογίες που την συνοδεύουν) δίνει την δυνατότητα άμεσης πρόσβασης -ακαριαίας και απρόσκοπτης, χωρίς καν την «ενόχληση» του φορέα της Ψηφιακής Ταυτότητας- σε αυτήν την τεράστια πληροφορία (ιστορικών δεδομένων) και το κυριότερο στην λήψη αποφάσεων στην βάση συσχετίσεων, που μπορεί να γίνονται μοχλεύοντας αυτήν την πληροφορία, συνδυάζοντας μοτίβα παρελθουσών συμπεριφορών και «υπολογίζοντας» τις στάσεις, που αυτά τα μοτίβα προδιαγράφουν για τις μελλούμενες!
Η Ψηφιακή Ταυτότητα, παράλληλα με την αφανή διαδικασία ενοποίησης διαφορετικών αρχείων πληροφορίας και διευκόλυνσης των συσχετίσεων ανάμεσά τους (ο περιβόητος ενιαίος κωδικός αντανακλά τους δρόμους, που παίρνει αυτή η διαδικασία), πρώτα από όλα σημαίνει την ενίσχυση της οργάνωσης όλου του εύρους της κοινωνικής ζωής και κίνησης στην βάση «διοδίων» (pass), όπου την απόφαση για το «τι επιτρέπεται» και υπό ποιους όρους, την «υπολογίζουν» μηχανές/αλγόριθμοι «Τεχνητής Νοημοσύνης», που βεβαίως έχουν «διδαχτεί» αλέθοντας τα ιστορικά - προσωπικά δεδομένα εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, πώς να υλοποιούν με τους πιο αδιαφανείς, έμμεσους τρόπους τα κριτήρια και τις προτεραιότητες, που θέτει η ιεραρχική κοινωνική δομή, που ελέγχει αυτήν την διαδικασία. Από τα παραπάνω προκύπτει ένας ολοκληρωτικού χαρακτήρα έλεγχος Λαών και Εθνών, που αν κατέληγε να ξεπεράσει τις Εθνικές και Κοινωνικές αντιστάσεις και να επιβληθεί, θα οδηγούσε σε συνεχώς αναπαραγόμενους κοινωνικούς αποκλεισμούς και περικλείσεις του δημοσίου χώρου, θα αναπαρήγαγε έναν ιλιγγιώδη, γενικευμένο τρόπο ενιαίας σκέψης και βεβαίως θα ανατίναζε πλήρως κάθε έννοια προσωπικού -και πολύ περισσότερο συλλογικού- δικαιώματος. Όλοι θα είναι εκ των προτέρων ύποπτοι/ένοχοι και υπό διαρκή επιτήρηση/επανέλεγχο/επανεξέταση.
Κι έχουμε μόλις αγγίξει τον μισό βρόγχο της «αγχόνης». Ο άλλος μισός αφορά την τυποποίηση των ενοποιητικών υποδομών, που διευκολύνονται για την μέχρι κεραίας καταγραφή του αποτυπώματος της ανθρώπινης συμπεριφοράς: των κινήσεων, των ρυθμών και των χρόνων, των καταναλωτικών πράξεων, της επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους, για να μείνουμε μόνο στα πιο προφανή. Για την μετατροπή του συνόλου των ιχνών, που αφήνουν στο διάβα τους τα πλήθη των ανθρώπων, σε εμπορευματικές αξίες και κεφάλαιο και σε μέσο χειραγώγησης αυτών των ίδιων και καθορισμού της συμπεριφοράς τους: καταναλωτικής, κοινωνικών επιλογών, πολιτικής προτίμησης κ.α.
Οι οξύτατες κοινωνικές αντιθέσεις, που παράγει η παγκόσμια συστημική κρίση, στενεύουν απότομα τα όρια ελιγμών και παραγωγής «κοινωνικής συναίνεσης» από μεριάς των ιθυνουσών τάξεων, ακόμα και στα πιο «ανεπτυγμένα» κέντρα του παγκόσμιου συστήματος. Έτσι, ο «έλεγχος των πληθυσμών» βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας των ελίτ παγκοσμίως, που βλέπουν τις κοινωνικές εκρήξεις που έρχονται. Ο ολοκληρωτικός έλεγχος των Εθνών και των Λαών αποτελεί κοινό άγχος ανάμεσα στις ηγεσίες των παγκοσμίων δυνάμεων, που κατά τα άλλα βρίσκονται μεταξύ τους σε έναν αδυσώπητο ανταγωνισμό. Κυριαρχεί ο ενιαίος χαρακτήρας των κοινωνικών σχέσεων του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.
Για εντελώς πρακτικούς λόγους, δύο πράγματα αξίζουν την προσοχή μας: α) ο ρόλος που έπαιξε η πανδημία, ως ευρεία –και σε μεγάλο βαθμό κρατημένη στο σκοτάδι- «ευκαιρία» για δοκιμές άσκησης βιοπολιτικών ελέγχων. Σε παγκόσμια κλίμακα και με πολλούς παίκτες. Με πληθώρα επιμέρους ταυτοποιητικών ηλεκτρονικών εγγράφων για την παρακολούθηση και τον αποκλεισμό τεράστιων τμημάτων του Λαού και της Κοινωνίας. β) Οι εξελίξεις, που οδηγούν σε απόλυτη εξάρτηση των ανθρώπων από τα συστήματα πληρωμών. Αυτό που άρχισε εδώ και 10-15 χρόνια, ως απόλυτη πρόσδεση των αναγκών της καθημερινής ζωής από «την Τράπεζα», η παγκόσμια σύγκρουση με θρυαλλίδα την Ουκρανία το επεκτείνει στην καθολική, ενδελεχή καταγραφή/έλεγχο του συνόλου των πληρωμών, που αποτυπώνουν την μαζική καταναλωτική κίνηση. Και στις δύο περιπτώσεις, που αναφέραμε, οι επόμενες, τωρινές κινήσεις γίνονται με οδηγητική γραμμή την «ενοποίηση των στοιχείων ταυτοποίησης του υποκειμένου της πληροφορίας».
Από όλα όσα προηγήθηκαν είναι φανερό, ότι υπάρχει ανάγκη για μία «επανάσταση της συνείδησης» σε σχέση με τα ειδικά χαρακτηριστικά της εποχής μας. Εποχής τεράστιων (και κοινωνικά ολέθριων) αναδιαρθρώσεων, που προωθεί το χωρίς Πατρίδα κεφάλαιο παγκοσμίως. Η ψηφιοποίηση είναι βασικός μοχλός ως προς αυτό. Ταυτόχρονα, εποχής με ιστορικό χαμηλό των κριτικών, χειραφετητικών ιδεών και πρακτικής, πλήρους συστημικής ενσωμάτωσης της αριστεράς, η οποία σε όλες τις «αναπτυγμένες» χώρες έχει μετατραπεί σε οργανική συνιστώσα του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Δεν υπάρχει επιθετική ατζέντα (και κοινωνικός διαχωρισμός) που προωθεί αυτός ο τελευταίος, που να μην παίρνει «το φιλί της ζωής» από την ειδικού χαρακτήρα και σκοπού αριστερή νομιμοποίησή του. Και επειδή επισείεται από αρκετούς διαρκώς, στο πλαίσιο αποδιοργάνωσης συνειδήσεων και αντιστάσεων, η «πληβειακή» ροπή προς την «συνωμοσιολογία», οφείλουμε να πούμε τα εξής: η όποια «συνωμοσιολογία» φυτρώνει στο έδαφος πολύ πραγματικών, βάσιμων αγωνιών, που δεν βρίσκουν άλλη «έλλογη» διέξοδο. Εν πολλοίς, αποτελεί την άλλη όψη του τεράστιου ελλείμματος κριτικών, χειραφετητικών ιδεών, καθώς και της προαναφερθείσας απόλυτης ενσωμάτωσης της αριστεράς στην μεγάλη επιχείρησης γενικής «ταξινόμησης» και «αποδελτίωσης».
Είναι αναγκαίο, λοιπόν, να ξεκινάμε σταθερά από μία θέση σαφούς αναγνώρισης του πραγματικού εχθρού και του προβλήματος, που αυτός δημιουργεί: από μια θέση αντίθεσης – αντίστασης απέναντι στην προωθούμενη με επιταχυνόμενους ρυθμούς τεχνοδεσποτεία και απέναντι στην συγκάλυψη του πρωτοφανούς βαθμού υπαγωγής της επιστήμης και της τεχνικής, του συνόλου των εκπληκτικών ανθρώπινων δυνατοτήτων και επιτευγμάτων, στις αντιφυσικές και αντιανθρώπινες ανάγκες του παγκοσμιοποιητικού κεφαλαίου.
Είναι απαραίτητο να θέσουμε, ως τον πλέον θετικό σκοπό, την προβολή της ανάγκης της εφικτότητας και της επικαιρότητας μιας τέτοιας κοινωνικής πρακτικής, ώστε οι σημερινές κοινωνικές αντιθέσεις να γίνουν τροφοδότες μιας πορείας μετάβασης προς μια οργάνωση της Εθνικής και Κοινωνικής ζωής, ενάντια στην δικτατορία της επιτήρησης, που φέρνει (και) η Ψηφιακή Ταυτότητα.
Γιώργος Μάστορας
