Τα τελευταία 100 χρόνια, ο πλανήτης αντιμετώπισε πολλά έντονα οικονομικά φαινόμενα. Μερικά από αυτά ήταν εντελώς καταστροφικά, ειδικά για τις μεσαίες και κατώτερες τάξεις. Οι "μετεωρολόγοι της οικονομίας" είναι οι οικονομέτρες! Εξειδικευμένοι οικονομολόγοι, οι οποίοι εξετάζουν ιστορικά τα διάφορα οικονομικά φαινόμενα και μπορούν να αναπτύξουν μοντέλα προβλέψεων και εκτιμήσεων.
Άρθρο του Γιώργου Αδαλή-ΠΗΓΗ
Ένας δείκτης που προκαλεί το ενδιαφέρον τους είναι η διακύμανση της ανεργίας, διότι οι χρηματαγορές και το εμπόριο, μπορεί να είναι χειραγωγούμενες από τις αγορές. Και να παρουσιάζουν μια επίπλαστη κατάσταση, όπου τα νούμερα ευημερούν αλλά οι άνθρωποι υποφέρουν. Λένε, ότι "όταν φτερνίζεται η Αμερική, τότε κρυολογεί ολάκερος ο πλανήτης". Γι' αυτό θα εξετάσουμε τον δείκτη της ανεργίας στις ΗΠΑ, όπως διαμορφώθηκε σε περιόδους που η οικονομία αντιμετώπισε μεγάλα προβλήματα.
Για να έχει η σύγκριση νόημα πρέπει να ξεκινάμε από ένα σημείο βάσης, το σημείο μηδέν που χρονικά εμφανίζεται το κάθε πρόβλημα. Ανεξάρτητα πόση ήταν η ανεργία εκείνη την χρονική στιγμή (2020, 2008 ή 1943), θα εξετάσουμε, πόσοι νέοι άνεργοι προέκυψαν από την δεδομένη χρονική στιγμή, από όταν ξέσπασε η κρίση και μετά. Η σύγκριση θα γίνεται ανά μήνα. Αυτό το κάνουμε για να δούμε σε αντιπαραβολή πόσοι νέοι άνεργοι προέκυπταν.
Στο σχεδιάγραμμα Νο#1, θεωρούμε ως σημείο βάσης, τον Μάρτιο 2020, όταν ξεκίνησε η πανδημία στις ΗΠΑ. Πέραν των υφιστάμενων ανέργων την πρώτη μέρα, μετράμε πόσοι νέοι άνεργοι προέκυψαν και τους μετατρέπουμε σε ποσοστό επί του συνολικού εργατικού δυναμικού. Όπως βλέπουμε στο Σχ#1, τον πρώτο μήνα που ξεκίνησε να χτυπά ο κορονοϊός, οι νέοι άνεργοι στις ΗΠΑ ήταν μόνο 1% περισσότεροι. Τον δεύτερο όμως μήνα που το φαινόμενο ήταν σε έξαρση με lockdowns, οι νέοι άνεργοι παρουσίασαν εκρηκτική αύξηση, κατά 14.5% σε σχέση με την τιμή βάσης.
Η ανεργία σήμερα και το 2008
Στο ίδιο σχεδιάγραμμα (Σχ#1), με κόκκινο χρώμα παρουσιάζεται με ακριβώς τον ίδιο τρόπο, και η κρίση της Lehman Brothers του 2008. Παίρνουμε στο ίδιο σχεδιάγραμμα, ως ημέρα βάσης την ημέρα που ξέσπασε το σκάνδαλο που συγκλόνισε τις ΗΠΑ. Όπως βλέπετε, για να φτάσουν οι νέοι άνεργοι να πέσουν κατά μία μονάδα, χρειάστηκε να περάσουν επτά μήνες. Η κρίση εκείνη συνέχιζε να παράγει νέους ανέργους για πολύ μεγάλο διάστημα. Για την κορύφωσή του, χρειάστηκε να περάσουν 25 μήνες. Τον 25ο μήνα οι νέοι άνεργοι ήταν 6,3% του εργατικού δυναμικού σε σχέση με την ημέρα βάσης.
Άλλο εντυπωσιακό εύρημα είναι ότι για να ξαναβρούν δουλειά όλοι αυτοί οι άνθρωποι χρειάστηκε να περάσουν 76 ολόκληροι μήνες! Με απλά λόγια, η ανεργία στις ΗΠΑ, λόγω της κρίσης του 2008 δέχτηκε ένα τεράστιο πλήγμα, το οποίο για να "γιατρευτεί" εντελώς, για να επανέλθει η ανεργία εκεί που ήταν πριν την κρίση, χρειάστηκε να περάσουν πάνω από έξι χρόνια.
Η ανεργία σήμερα και στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο
Στο παραπάνω διάγραμμα (Σχ.#2) βλέπετε την σύγκριση των δύο φαινομένων (2020 και 2008). Η αύξηση του αριθμού των ανέργων είναι εφιαλτική για το 2020. Τόσο σε σχέση με την ταχύτητα την οποία συνέβη, αλλά όσο και με το μέγεθός της, αφού σε δύο μόλις μήνες, οι νέοι άνεργοι στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 14,6%. Ποσοστό εξωπραγματικό, συγκρινόμενο ακόμα και με τον χειρότερο μήνα της κρίσης του 2008.
Τέτοιου είδους κρίσεις οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν και παλιότερα, όπως η αύξηση της ανεργίας λόγω της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, αλλά και των υφέσεων το 1990 και το 1981. Κάποιοι λοιπόν ίσως σκεφτούν ότι μπορεί να υπήρχαν και χειρότερα, όπως για παράδειγμα η ανεργία στις ΗΠΑ κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ειδικά το 1943, όταν η Αμερική είχε μπει για τα καλά στον πόλεμο.
Το 1943, η ανεργία χτύπησε δυνατά την μεσαία τάξη στις ΗΠΑ. Όταν ξεκίνησε το φαινόμενο, χρειάστηκε να περάσουν τέσσερις μήνες για να αυξηθεί κατά 1% ο αριθμός των νέων ανέργων και 22 μήνες για να φτάσει το φαινόμενο στην κορύφωσή του, οπότε και η νέα ανεργία έφθασε το 10%. (Σχ#3). Για να επανέλθει η ανεργία στα επίπεδα που ήταν πριν το 1943, χρειάστηκε να περάσουν 34 μήνες, σχεδόν τρία χρόνια. Και φυσικά, αφού οι σύμμαχοι είχαν κερδίσει τον πόλεμο. Το πόσο βίαιη και μεγάλη ήταν η επίδραση του κορονοϊού στην ανεργία, φαίνεται καλύτερα στο Σχ.#4 .
Ρεκόρ ανεργίας
Όπως βλέπετε από το συγκριτικό γράφημα, ακόμη και μέσα στον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι νέοι άνεργοι έφτασαν μάξιμουμ στο 10,1% στις ΗΠΑ και αυτό έγινε μετά από 22 μήνες. Ενώ ο κορονοϊός, χρειάστηκε μόλις 2 μήνες για να προσθέσει 14,5% νέους ανέργους.
Σήμερα, διανύουμε τον 10ο μήνα της πανδημίας που δεν έχει λήξει, με τις ΗΠΑ να εξακολουθούν να καταγράφουν τεράστια ποσοστά νέων ανέργων! Μεγαλύτερα της κρίσης του 2008 και λίγο μικρότερα από αυτά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Κλείνοντας την συνοπτική παρουσίαση, είναι προφανές ότι ο κορονοϊός είχε πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο, αφού δημιούργησε μιάμιση φορά παραπάνω νέους ανέργους, απ' όσους δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και δυόμιση φορές περισσότερους ανέργους από όσους δημιούργησε η κρίση του 2008.
To εκπληκτικότερο όλων είναι ότι βρισκόμαστε στον 10ο μήνα της πανδημίας και παρά τα φοβερά μέτρα ενίσχυσης των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων και επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, οι νέοι άνεργοι εξακολουθούν να είναι περισσότεροι από την μάξιμουμ επίδραση που είχε η φούσκα της Lehman Brothers. Με απλά λόγια, σήμερα οι νέοι άνεργοι στις ΗΠΑ είναι 6,5% περισσότεροι απ' ότι ήταν πριν τον κορονοϊό. Ένα επίπεδο που είναι κατά 0,2% πάνω από την χειρότερη περίοδο που είχε η ανεργία κατά την περίοδο της κρίσης του 2008.
Κύμα νεόπτωχων
Η μείωση της ανεργίας που είχε αρχίσει το καλοκαίρι 2020, φαίνεται από το σχεδιάγραμμα ότι ανατράπηκε την προεκλογική περίοδο και από όσα συνέβησαν στις ΗΠΑ, Έτσι, αντί να βελτιώνεται, αυξάνεται εκ νέου. Μεγαλώνει και πάλι ο αριθμός των ανθρώπων που εγγράφηκαν στους καταλόγους των ανέργων. Κάτι που θα αποτελέσει το νούμερο ένα πρόβλημα της κυβέρνησης Μπάιντεν.
Η σύγκριση αυτή, πρέπει να προβληματίσει. Αστόχησαν οικτρά στις εκτιμήσεις τους όσοι πέρυσι τον Φεβρουάριο έλεγαν ότι η ανεργία θα ανακάμψει μαζί με την άνοδο του Dow Jones. Ενώ το χρηματιστήριο στις ΗΠΑ καταγράφει ιστορικά ρεκόρ εδώ και μήνες, κάνοντας "πτήσεις" στα επίπεδα των 31.000 μονάδων, οι νέοι άνεργοι παραμένουν άνεργοι. Η άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις (lockdown) θα δείξει πόσες επιχειρήσεις θα αντέξουν και πόσες θα πτωχεύσουν, προκαλώντας κύματα νέων ανέργων. Αλλά κι αυτές που θα επιζήσουν, είναι βέβαιον ότι θα προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση του προσωπικού τους, δηλαδή επιπλέον απώλειες θέσεων εργασίας.
Εν κατακλείδι, είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα η ανάλυση των χρηματαγορών από την προσέγγιση της ανεργίας. Μπορεί οι μετοχές να παρουσιάζουν αύξηση, αλλά είναι η ανεργία που δημιουργεί βιαίως κύματα νεόπτωχων. Σ' αυτά πρέπει να προσθέσουμε ότι αρκετοί κλάδοι της οικονομίας θα υποστούν περαιτέρω σοβαρά προβλήματα στο 2021. Απ' ότι δείχνουν τα μέχρι στιγμής στοιχεία που επεξεργάζομαι, η ανεργία θα χρειαστεί πάνω από 3-4 χρόνια για να φτάσει εκεί που βρισκόταν πριν τον Μάρτιο του 2020.
Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, το κακό είναι ότι υπάρχει παντελής απουσία στρατηγικής στην αγορά εργασίας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό που έρχεται με φόρα. Προφανώς γι' αυτό δεν μιλά κανείς για σχέδια αντιμετώπισης του τεράστιου κύματος ανεργίας που έρχεται.
Ούτε η κυβέρνηση, αλλά ούτε και η αντιπολίτευση.
