Χρίστος Πατσαλίδης, διεθνολόγος, Λευκωσία
Τη στιγμή που οι Έλληνες της Κύπρου – ως αγνοί και ρομαντικοί πατριώτες, φωνάζουν για Εισβολή και κατοχή των εδαφών τους, στο καλάθι των αχρήστων μάλλον πετάμε πια το κάθε ψήφισμα Συμβουλίου ασφαλείας.
Θυσία τελικά η «Ευρωποίηση του νησιού» στο βωμό της πολιτικής και αμυντικής ασφάλειας;
Η Κυπριακή Δημοκρατία, προφανώς δεν κατάφερε να πείσει τους Ευρωπαίους εταίρους για τα κυρίαρχα της δικαιώματα. Το χλιαρό “Acquis Communautaire” (σ.σ. το ευρωπαϊκό κεκτημένο) και ανεξάρτητα από τη φύση του, είχε ως σκοπό να προστατεύσει είτε ως sui generis κατασκευή είτε ως διεθνές καθεστώς (Hoffmann 1988; Moravcsik 1993), ρυθμιστικό κράτος (Majone 1994), πολιτεία (Marks, Hooghe and Blank 1996), ένας αστερισμός τοπικών θεσμών ( Anderson 2002, 798) ή μια δημοκρατία, που είναι μια πολιτεία πολλαπλών demoi (Cheneval και Schimmeflfennig 2013) – και σε κάθε περίπτωση, και με όλες τις επιπτώσεις την έννοια της κυριαρχίας για την ΕΕ.
Πώς πια ο Πρόεδρος της ΚΔ μπορεί να διασώσει ό,τι πια έμεινε όρθιο; Μια και πιά ξεκάθαρα, η λύση «Λουτ» μας οδεύει στη διχοτόμηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Την ίδια στιγμή που οι αδελφοί Ευρωπαίοι βρίσκονται υπό διχασμό και διαπραγμάτευση «τιμωρίας» περνώντας το πικνικ και την ασυδοσία στα Βαρώσια στο ντούκου. Την ίδια στιγμή που ο Πρόεδρος της ΚΔ δηλώνει πως «δεν έχει άλλη επιλογή», η προκλητική στάση του «Σουλτάνου» Ερντογάν, όχι μόνο επιτίθεται σε διπλωματικό επίπεδο, πια και με στρατηγική ακρίβεια έχει θέσει τον γεωπολιτικό έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου υπό την σημαία της «Γαλάζιας πατρίδας». 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, και με δύο χρόνια να υπολείπονται μέχρι τον πομπώδη εορτασμό των 100 χρόνων «της Νέας Τουρκίας και Νεο-Οθωμανισμού», η Άγκυρα πια και σαφέστατα στηρίζει τη θεωρία της ισορροπίας της ισχύος με μηδενικό άθροισμα (zero sum game), κανόνες κλασσικού ρεαλισμού.
Τρέλα η επιθετική προκλητικότητα του Ταγίπ Ερντογάν για μια λύση δύο κρατών; Η μήπως η συνέχεια ενός μεγάλου σχεδίου της Τουρκίας και η μέχρι στιγμής ανεπιτυχής υλοποίηση του, σχέδιο του διχοτομιστή – εμπνευστή, Νιχάτ Ερίμ. Ένα σχέδιο, με απώτερο σκοπό, τη διαστρέβλωση της διεθνούς γνώμης στην άποψη δύο διαφορετικών κοινοτήτων, η κάθε μια από τις οποίες έχει το δικαίωμα της ξεχωριστής αυτοδιάθεσης. Ένα μέλλον των δύο ξεχωριστών λαών, είτε με ανεξαρτησία είτε ένωση με την μητέρα-πατρίδα (Τουρκία) είτε συνέχιση της Βρετανικής κυριαρχίας.
Για μία φορά ξανά και χωρίς ισχυρό διπλωματικό σχέδιο, και προφανώς με λιγοστούς διπλωματικούς υποστηρικτές, το καπετανάτο της Λευκωσίας, με τους υπόλοιπους ελλιπείς ηγέτες, οι «άριστοι των αρίστων» όπως οι ίδιοι πιστεύουν, οδηγούν την Κύπρο στο σημερινό της κατάντημα, χορεύοντας τουρκικό zeybeği (ό,τι χορεύω παίζε μου).
Και τι ζητείται αυτή τη φορά; Δεν ζητάνε ομοσπονδίες, χαλαρές ομοσπονδίες, συνομοσπονδίες. Όχι. Αυτή τη φορά ζητάνε δύο ξεχωριστά κράτη. Την αναγνώριση του Ψευδοκράτους (1983), την αυτοδιάλυση της ΚΔ και συνεπώς κατάργηση του Συντάγματος.
Και σε ποια βάση θα τρέξει ο ΠτΔ με τους αυλικούς του στη Νέα Υόρκη; Να συζητήσει εντός ποιων πλαισίων; Αυτό που οφείλει να κάνει ο Κύπριος ΠτΔ, είναι να ξεκαθαρίσει τη θέση του. Αν πιστεύει πως μια τέτοια θέση μπορεί να βρίσκεται στο τραπέζι, τότε δεν εκπροσωπεί τους πολίτες της ΚΔ, αλλά προσωπικές του ανησυχίες. Αν όχι, τότε οφείλει να αντιληφθεί πως η πολιτική προσταγή που έλαβε από τους πολίτες που εκπροσωπεί, είναι να διασφαλίσει το Κυπριακό κράτος, την κυριαρχία και το σύνταγμα του, επικαλούμενος τα ψηφίσματα 541 και 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οφείλει να απαιτήσει καμία επαναφορά ομοσπονδίας ή συνομοσπονδίας, πόσο μάλλον αυτοδιάλυση της ΚΔ. Από την αντίπερα όχθη, η Τουρκική πλευρά έχει το δικαίωμα της όποιας πολιτικής και διπλωματικής κατεύθυνσης αυτή πιστεύει, οφείλει όμως επιτέλους να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας, δίκαια τα οποία και δεν αναγνώρισε και ποτέ μια και είναι και το μοναδικό κράτος – μέλος του ΟΗΕ που καταψήφισε στη Γ.Σ του διεθνούς οργανισμού το ψήφισμα για τους Ωκεανούς και το δίκαιο της Θάλασσας. Μάλιστα η Τουρκία ζήτησε να γίνει και ψηφοφορία για να καταμετρηθεί η αντίθεση της. Την ίδια στιγμή, θα οφείλει να αναλάβει και τις όποιες ευθύνες της αναλογούν για ακόμη ένα πιθανό αδιέξοδο (έχουμε χάσει και το μέτρημα).
Τελικά τι ψάχνει η Τουρκία; Γιατί σαφώς, τον περιφερειακό θαλάσσιο έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου τον έχει αποκτήσει. Το αέριο; Και αυτό διπλωματικό παιχνίδι για γερά νεύρα. Περιφερειακή ηγεμονία; Άλλοθι από την ΕΕ μέσω της Πενταμερούς; Έχει ανοίξει μεγάλο κεφάλαιο με τη Γαλλία. Άλλοθι από τους Νεο-Οθωμανούς εθνικιστές; Το τελευταίο, σίγουρα, μια και η εσωτερική του πολιτική βρίσκεται στο ναδίρ της, η δυναμική που αποκτούν ξανά οι κεμαλιστές του έχει γίνει εφιάλτης, η οικονομική δυσχέρεια λόγω της νομισματικής υποτίμησης της Τουρκικής λίρας μαζί και με ένα πληθωρισμό της τάξης 14%, αγκάθι. Αυτή τη στιγμή, Ο Ταγίπ Ερντογάν ψαρεύει συμμάχους.
Η ΕΕ, θα οφείλει να υπερασπιστεί τον ιερό κανόνα (Rule of Law). Το κράτος δικαίου αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις αξίες της Ένωσης, και κατοχυρώνεται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αποτελεί επίσης προϋπόθεση για την προστασία όλων των άλλων θεμελιωδών αξιών της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Ο σεβασμός του κράτους δικαίου είναι ουσιώδους σημασίας για την ίδια τη λειτουργία της ΕΕ και οφείλει και αυτή με τη σειρά της να ξεκαθαρίσει τη θέση της ως προς τη νομιμότητα σύγκλησης μιας «άτυπης πενταμερούς». Μία αποτυχία της Τουρκίας στη Ν. Υόρκη, θα ωθήσει μία νέα κλιμάκωση κρίσης, τόσο στη Γεωπολιτική ζώνη της ΚΔ όσο και στο Αιγαίο. Το ίδιο και ο Γ. Γ εκτός και αν, η Κυρία Λουντ εκφράζει τα δικά του συναισθήματα. Ο ίδιος ο ΓΓ του ΟΗΕ ως διαμεσολαβητής έχει υποχρέωση να ξεκαθαρίσει το σκηνικό. Η Ελλάδα θα οφείλει και ως Εγγυήτρια χώρα να προστατεύσει αλλά και να ενισχύσει την όποια διπλωματική προσπάθεια της ΚΔ τόσο σε επίπεδο ΕΕ με άμεσες και ουσιώδεις κυρώσεις ως προς αμυντικό εξοπλισμό, και εμπορικό αποκλεισμό, όσο και το Συμβούλιο Ασφαλείας. Σε κάθε περίπτωση Η Ελλάδα και η Κύπρος, υπό τις σημερινές απειλές αφανισμού της ΚΔ, οφείλουν να δώσουν κοινή σωτήρια μάχη.
Ας πάρουμε μάθημα από τις αποτυχημένες νερόβραστες πολιτικές του Κραν Μοντανά και ας ελπίσουμε πως και αυτή τη φορά ο Τούρκος απλά μπλοφάρει γιατί από ισχυρή διπλωματία, η Κύπρος κείται μακράν.
