Ο Ηρακλής Σύρμος γεννήθηκε το 1942 στο χωριό Δερβιτσάνη της Δερόπολης Βορείου Ηπείρου, πλησίον της ιστορικής πόλεως του Αργυροκάστρου.

Σε νεότατη ηλικία, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, συνελήφθη από τα μίσθαρνα όργανα του Ενβέρ Χότζα και κατηγορήθηκε για διενέργεια προπαγάνδας υπέρ της Ελλάδας. Καταδικάστηκε από στρατιωτικό δικαστήριο και φυλακίστηκε για 17 χρόνια στο στρατόπεδο καταναγκαστικών έργων του Σπατς (ορυχεία χρωμίου και χαλκού) στη Βόρεια Αλβανία.

Φυλακίστηκε ξανά την περίοδο 1994-1995 κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες, επί καθεστώτος Σαλί Μπερίσα, στα πλαίσια της περίφημης «Δίκης των Πέντε της Ομόνοιας».

Από τη "Δίκη των Πέντε": Στην πρώτη σειρά από αριστερά διακρίνονται οι Βαγγέλης Παπαχρήστου, Θεόδωρος Βεζιάνης και Παναγιώτης Μάρτος, ενώ στη δεύτερη-επίσης από αριστερά-οι Κώστας Κυριακού και Ηρακλής Σύρμος.

Αφορμή για αυτή τη σύντομη αναφορά, απετέλεσε ένα εξαίρετο λογοτεχνικό κείμενο του γιου του, Αχιλλέα (λαμπρός επιστήμων-Φιλόλογος), το οποίο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα «Ποιείν».

Στο κείμενο αυτό, ο Αχιλλέας Σύρμος αποδίδει με λιτό όσο και συγκλονιστικό τρόπο το δικό του βίωμα από τις μυριάδες κακουχίες, βασανιστήρια και στερήσεις που υπέστη ο πατέρας του κατά τη διάρκεια της πολυετούς φυλάκισής του.

Μέσα σε λίγες γραμμές, ο γιος του ήρωα καταφέρνει να συνδέσει τους ρώσους αντιφρονούντες στα γκουλάγκ της Σοβιετικής Ένωσης, τους κελλιώτες μοναχούς του Αγίου Όρους και τους σκλαβωμένους Βορειοηπειρώτες επί κομμουνιστικού καθεστώτος.

Αξίζει πραγματικά να διαβαστεί, καθώς διασώζει μνήμες από έναν ασκητικό τρόπο ζωής που τον χαρακτηρίζει η απλότητα, η ταπεινοφροσύνη και η ανιδιοτελής προσφορά στην Πατρίδα:

«Μικρό εγκώμιο της ψαρόσουπας

Όποτε έχω μπροστά μου ένα πιάτο λεμονάτη ψαρόσουπα έρχονται δύο Ρώσοι στο μυαλό μου. Ο ένας είναι ο Ιβάν Ντενίσοβιτς από τη νουβέλα του Σολζενίτσιν -ο κατάδικος Σούκοφ οικονομεί στο γκουλάγκ ψαράγκαθα και μαγειρεύει ένα ανέλπιστο ψαροζούμι: «Στην αρχή τρώειτην αραιή σούπα, ρουφά, ρουφά, η ζεστασιά ξεχύνεταιαπλώνεται σ’ ολόκληρο το κορμί τουσίγουρα τ’ άντερα του θα το περίμεναν τούτο το ζουμίθα τόλπιζαν. Τι όμορφα που είναι!» Ο άλλοςείναι ο Ρώσος ασκητής Τύχων, ο πνευματικός του Οσίου Παϊσίου στ’ Αγιονόρος του νεοκαταταγέντος και θαυματουργού. Ο ερημίτης είχε μόνιμα κρεμασμένο στην καλύβη του, στην Καψάλα, ένα ψαροκόκαλο. Τρεις φορές το χρόνο στις μεγάλες εορτές της Ορθοδοξίας το έβραζε σ’ ένα τσίγκινο κονσερβοκούτι και οικονομούσε έτσι το γιορτινό του γεύμα.

Ψαρόσουπα έφαγε και ο πατέρας μου, την πρώτη του νύχτα μακριά από το Σπατς, όταν αποφυλακίστηκε ύστερα από δεκαεφτά χρόνια».

Χριστόφορος Τσάγκας