Ο ΟΠΕΚΕΠΕ – ο οργανισμός που διαχειρίζεται τις αγροτικές επιδοτήσεις δισεκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο – αποτελεί ίσως τη χαρακτηριστικότερη περίπτωση ενός ελληνικού “βαθέος κράτους”, με θεσμικά, τεχνολογικά και πολιτικά προβλήματα που συσσωρεύονται αδιάλειπτα εδώ και δεκαετίες.
Θεμέλιο της κομπίνας η σύμβαση του 2012
Το “κλειδί” για την αδιαφάνεια και την απώλεια ελέγχου στον ΟΠΕΚΕΠΕ ήταν η περίφημη σύμβαση του 2012. Με αυτήν, η ανάπτυξη του πληροφοριακού συστήματος και ΟΛΑ τα δεδομένα των πληρωμών των αγροτικών ενισχύσεων παραχωρήθηκαν σε ιδιωτική εταιρεία, χωρίς καμία ρήτρα για επιστροφή των δεδομένων και του λογισμικού στον οργανισμό. Το κράτος δεν έχει κλειδιά, ούτε πρόσβαση· τα πάντα βρίσκονται στα χέρια του ιδιώτη αναδόχου. Ακόμα και σε έρευνες από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, οι υπάλληλοι του ΟΠΕΚΕΠΕ δηλώνουν αδυναμία πρόσβασης στα δεδομένα.
Η εταιρεία αυτή, η “ΓΕΑ Επιχειρείν”, δημιουργήθηκε με την εμπλοκή πρώην στελεχών του ΟΠΕΚΕΠΕ, στελεχών συνεταιρισμών και της Τράπεζας Πειραιώς – η οποία απορρόφησε τη “γνωστή” Αγροτική Τράπεζα το 2014. Το σύστημα των συμβάσεων επεκτάθηκε τα επόμενα χρόνια με “θυγατρικές”, συνεχείς διαγωνισμούς που ακυρώνονται και επαναλαμβάνονται με απευθείας αναθέσεις στους ίδιους ανθρώπους, καθώς και διαρκή εναλλαγή ρόλων μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Η τεχνική λύση στους βοσκότοπους και το πολιτικό “πάρτι”
Το δεύτερο επίπεδο του σκανδάλου είναι η “τεχνική λύση” στους βοσκότοπους: από το 2014 και μετά, με πρόσχημα τα πρόστιμα της ΕΕ για παράνομες επιδοτήσεις, εφαρμόζεται μια “εικονική” επιλεξιμότητα βοσκότοπων – δίνονται επιδοτήσεις σε εκτάσεις χωρίς ζώα, με εικονικές δηλώσεις και χωρίς πραγματική παραγωγή. Το αποκορύφωμα έρχεται το 2017, όταν πλέον θεσμοθετείται η δυνατότητα να δηλώνονται βοσκότοποι χωρίς ζώα, ανοίγοντας το δρόμο για μαζικές καταχρήσεις και “χαρτάκια” με ΑΦΜ που κυκλοφορούν στα πολιτικά και βουλευτικά γραφεία για “εξυπηρετήσεις”.
Το αποτέλεσμα; Πραγματικοί παραγωγοί μένουν εκτός, ενώ επιτήδειοι και κυκλώματα λαμβάνουν τεράστια ποσά χωρίς καμία νομιμότητα.
Μηχανογραφικό σύστημα-μαύρο κουτί και διαγωνισμοί παρωδία – Μαύρη τρύπα 100 εκατομμυρίων ευρώ μόνο για το 2022
Η διαχείριση του πληροφοριακού συστήματος παραμένει μέχρι σήμερα ένα “μαύρο κουτί”. Οι διαγωνισμοί για την αναβάθμισή του είτε ακυρώνονται, είτε επανέρχονται ως απευθείας αναθέσεις, με τα ίδια πρόσωπα να “εναλλάσσονται” μεταξύ των εταιρειών και της δημόσιας διοίκησης. Το 2022, χωρίς λειτουργικό πληροφοριακό σύστημα, οι πληρωμές έγιναν με… Excel, χωρίς ιστορικότητα και διασταυρώσεις. Το αποτέλεσμα είναι αχαρτογράφητο: οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για αχρεώστητες πληρωμές άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ μόνο για εκείνη τη χρονιά.
Ετήσιο χαράτσι 180 εκατομμύρια ευρώ σε τόκους από την Τράπεζα Πειραιώς
Το πιο σκανδαλώδες; Εξαιτίας της διαχρονικής αδυναμίας του ΟΠΕΚΕΠΕ να ολοκληρώνει εγκαίρως τις εκταμιεύσεις του “εθνικού αποθέματος” για τις αγροτικές ενισχύσεις, το ελληνικό κράτος δανείζεται κάθε χρόνο από την Τράπεζα Πειραιώς, με επιτόκια που φτάνουν έως και το 7%. Το κόστος τόκων που πληρώνει ο φορολογούμενος για να καταφέρει το κράτος να μοιράσει τα ευρωπαϊκά χρήματα “στην ώρα τους” ξεπερνά τα 180 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Πληρώνουμε δάνεια, τόκους και προμήθειες, μόνο και μόνο επειδή δεν υπάρχει επάρκεια προσωπικού, ούτε σοβαρή διοίκηση, ούτε λειτουργικό πληροφοριακό σύστημα!
Καταγγελίες, πρόστιμα, διώξεις – και κανένα τέλος
Οι καταγγελίες είναι συνεχείς και πολυετείς:
- Από αγροτικούς συνεταιρισμούς, ενώσεις, φορείς, βουλευτές και πρώην στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ.
- Από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (2022: 52 εκατ. ευρώ πληρωμές χωρίς διασταυρωτικούς ελέγχους σε 196.000 δικαιούχους, με επίσημες ενστάσεις που αγνοήθηκαν).
- Από τον Συνήγορο του Πολίτη (έγγραφα 2019–2023: ουδεμία συμμόρφωση ή ουσιαστική αναβάθμιση των συστημάτων πληρωμών).
- Πρόστιμα-μαμούθ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (411 εκατομμύρια ευρώ)
- Δικογραφίες στη Βουλή για υπουργούς, πολιτική ευθύνη και κάλυψη της διαφθοράς, χωρίς να έχει ελεγχθεί πλήρως το σύνολο της περιόδου.
Οι πραγματικοί υπεύθυνοι παραμένουν ατιμώρητοι ενώ οι φορολογούμενοι και οι πραγματικοί αγρότες πληρώνουν τις συνέπειες
Επιπλέον είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, μέχρι σήμερα, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελέας δεν έχει αναφερθεί ονομαστικά στον κ. Γεωργαντά, αν και κατά τη διάρκεια της θητείας του (2022–2023) έλαβε χώρα το μεγαλύτερο μέρος του σκανδάλου των πληρωμών, με πρωτοφανείς παρατυπίες και το μεγαλύτερο τμήμα των καταλογισμένων προστίμων. Αξίζει να σημειωθεί πως το 45% του συνολικού προστίμου των 411 εκατομμυρίων ευρώ αφορά ακριβώς τα έτη της υπουργίας του, ωστόσο η απουσία αναφοράς μπορεί να οφείλεται στο ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εξακολουθεί να ερευνά εκείνη την περίοδο ή δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει το σχετικό σκέλος της έρευνάς της.
Η αλήθεια είναι ότι το όργιο παρατυπιών και αχρεώστητων πληρωμών που καταγράφεται το 2022–2023, απαιτεί πλήρη διερεύνηση και δημόσιες απαντήσεις, ανεξαρτήτως προσώπων και πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Το πραγματικό κόστος και η θεσμική κατάρρευση
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι ένας απλός οργανισμός. Είναι ο βασικός διαχειριστής δισεκατομμυρίων ευρώ ευρωπαϊκών και εθνικών κονδυλίων, ο μοναδικός “κόμβος” στήριξης της ελληνικής γεωργίας. Η διαχρονική του διάβρωση, η απουσία ελέγχου, η διαπλοκή πολιτικών, επιχειρηματιών και διοίκησης, και το θεσμικό έλλειμμα λογοδοσίας έχουν κοστίσει μέχρι στιγμής στη χώρα:
- Δισεκατομμύρια ευρώ σε πρόστιμα και αχρεώστητες πληρωμές.
- Χάσιμο επιδοτήσεων για πραγματικούς αγρότες και βιοπαλαιστές.
- Συστηματική διασπάθιση δημόσιου και ευρωπαϊκού χρήματος.
- Ετήσιο κόστος 180 εκατομμυρίων ευρώ σε τόκους δανείων προς την Τράπεζα Πειραιώς, επειδή ποτέ δεν γίνεται έγκαιρη εκταμίευση.
Δεν πρόκειται για μια απλή απάτη, αλλά σύμφωνα με τα στοιχεία που περιέχονται στη δικογραφία για άρτια οργανωμένη εγκληματική οργάνωση, ως μέλη της οποίας ερευνώνται ακόμα και μέχρι πρόσφατα υπουργοί της γαλάζιας κυβέρνησης όπως ο Μάκης Βορίδης.
