Γράφει ο Νίκος Μακρής
Η 10η Απριλίου του 1826 είναι για εμάς τους Μεσολογγίτες μια μέρα ιερή, μια μέρα θλίψης αλλά συνάμα και υπερηφάνειας.
Το Δεκέμβρη του 1822 είχαμε την πρώτη αποτυχημένη πολιορκία του Μεσολογγίου όπου ο Ομέρ Βρυώνης και ο Κιουταχής θα ηττηθούν από τον θρυλικό Σουλιώτη Μάρκο Μπότσαρη και τους μαχητές του.
Πέρασαν κοντά 3 χρόνια όπου οι Έλληνες μετά από έναν αιματηρό εμφύλιο προσπαθούν να ανασυνταχθούν ώστε να πολεμήσουν τον εχθρό.
Ο Σουλτάνος θα αναθέσει στον Κιουταχή και πάλι τον Απρίλη του 1825 να καταλάβει το Μεσολόγγι. Ξεκινά από τα Τρίκαλα με 20.000 άτομα στρατό.
Η δεύτερη πολιορκία χωρίστηκε σε δύο φάσεις. Από τον Απρίλη του 1825 μέχρι τα Χριστούγεννα και από τα Χριστούγεννα μέχρι τον Απρίλη του 1826 η δεύτερη. Να αναφέρουμε ότι η βοήθεια από τους υπόλοιπους Έλληνες ήταν μηδαμινή λόγω του εμφυλίου. Έτσι 12.000 Μεσολογγίτες πολεμούσαν με σθένος επί ένα χρόνο. Αξίζει να αναφερθεί ότι ένα σημαντικό προπύργιο υπήρξε το Βασιλάδι. Εντός της πόλεως 4.000 άντρες ήταν άριστοι πολεμιστές.
Κατά την πρώτη φάση της πολιορκίας οι επιθέσεις του Κιουταχή συντρίβονταν άλλοτε εύκολα και άλλοτε δύσκολα.
Στις 24 Ιουλίου ο Γεώργιος Καραϊσκάκης με 1.000 Ρουμελιώτες ανάγκασε τον Κιουταχή να αποσύρει τις δυνάμεις του χαλαρώνοντας τη πολιορκία του Μεσολογγίου.
Το Νοέμβρη του 1825 ο κοινός στόλος μεταξύ Τούρκων και Αιγύπτιων αποβίβασε 8.000 Αιγύπτιους. Ένα μήνα μετά φτάνει στο Μεσολόγγι ο τουρκοαιγύπτιος Ιμπραήμ Πασάς αφού είχε καταστείλει την εξέγερση στο Μοριά. Τούρκοι και Αιγύπτιοι ήταν στο σύνολο 25.000 με σύγχρονο πυροβολικό.
Η δεύτερη φάση της πολιορκίας ξεκίνησε στις 25 Δεκεμβρίου του 1825 με επικεφαλής τον Ιμπραήμ. Υπήρχε διάσταση μεταξύ των δύο πασάδων μιας και ο Ιμπραήμ επιχείρησε τον Ιανουάριο του 1825 να καταλάβει το Μεσολόγγι ανεπιτυχώς. Έτσι αναγκάσθηκε να συμπράξει μετά του Κιουταχή.
Οι δυνάμεις του εχθρού κατέλαβαν τη νησίδα Βασιλάδι στις 25 Φλεβάρη του 1826 και στις 28 του ίδιου μήνα τη νήσο Ντολμά στο Αιτωλικό. Ένα μήνα μετά και συγκεκριμένα στις 25 του Μάρτη δίνεται η μάχη της Κλείσοβας η οποία είχε νικηφόρα έκβαση για τους Έλληνες, χωρίς όμως αυτό να αλλάξει την τύχη του Μεσολογγίου.
Φτάνουμε στις αρχές του Απρίλη. Η κατάσταση στο Μεσολόγγι είναι απελπιστική. Οι υπερασπιστές και τα γυναικόπαιδα μιας και δεν υπήρχαν τρόφιμα αναγκαζόταν να τρώνε φύκια, ποντίκια και γάτες. Έτσι στις 6 του Απρίλη αποφασίστηκε μετά από συμβούλιο των οπλαρχηγών και των προκρίτων, την νύχτα του Λαζάρου προς Κυριακή των Βαΐων να πραγματοποιηθεί η θρυλική έξοδος.
Τα μεσάνυχτα θα χωριστούν σε τρεις ομάδες με επικεφαλής τους Δημήτρη Μακρή, Κίτσο Τζαβέλα και Νότη Μπότσαρη, με την ελπίδα να διασπάσουν τις εχθρικές γραμμές. Στην πόλη παρέμειναν οι τραυματίες και οι ηλικιωμένοι.
Όμως, λόγω του ότι το σχέδιο προδόθηκε (κατά την πιθανότερη εκδοχή) ή δεν εφαρμόστηκε σωστά, οι δυνάμεις του Ιμπραήμ βρίσκονταν σε ετοιμότητα και προκάλεσαν τεράστιες απώλειες στους Εξοδίτες.
Χρυσές σελίδες στην ιστορία της Πόλης μας έγραψε με τη θυσία του ο δημογέροντας Χρήστος Καψάλης όταν κυκλώθηκε από τους εισβολείς στο σπίτι του (όπου είχαν συγκεντρωθεί τραυματίες, γέροντες και γυναικόπαιδα) και έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη. Άλλη μια πράξη αυτοθυσίας σημειώνεται από τον επίσκοπο Ιωσήφ Ρωγών, ο οποίος την 11η Απριλίου προτίμησε με τους εναπομείναντες υπερασπιστές να αντιτάξει άμυνα στη νησίδα του Ανεμόμυλου παρά να πέσει στα χέρια του εχθρού. Άλλη μια θυσία που πρέπει να αναφέρουμε ήταν του αρχηγού των εντόπιων αρμάτων Αθανασίου Ραζηκότσικα. Ανάμεσα στους 1.700 περίπου Έλληνες που έπεσαν ήταν κι ο προύχοντας Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος ο οποίος είχε δώσει όλη του την περιουσία για τον Αγώνα. Έπεσε επίσης και ο Γερμανός φιλέλληνας και εκδότης της εφημερίδας "Ελληνικά χρονικά" Ιάκωβος Μάγιερ. Κοντά στα 6.000 γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης ώστε να πουληθούν.
Εκείνη την περίοδο η επανάσταση στην Ελλάδα είχε σχεδόν κατασταλεί. Μετά την άνευ προηγουμένου ηρωική θυσία των Μεσολογγιτών υπήρξε ένα κύμα φιλελληνισμού. Πολλά έργα ζωγραφικά και ποιήματα απαθανάτισαν την Έξοδο του Μεσολογγίου. Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε την συγκλονιστική ποιητική του σύνθεση «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι».
Το Μεσολόγγι ελευθερώθηκε το 1829. Το 1937 αναγνωρίστηκε ως "Ιερά Πόλις" και η Κυριακή των Βαΐων ορίστηκε ως επέτειος της Εξόδου.
Το Μεσολόγγι και η θυσία των αγωνιστών και των γυναικόπαιδων είναι ένα λαμπρό παράδειγμα ανθρώπων οι οποίοι μπορεί να μη διέθεταν μόρφωση, "τρόπους" και χρήματα, αλλά διέθεταν υψηλό εθνικό φρόνημα, ιδανικά, αξιοπρέπεια και ήθος. Πράγματα άπιαστα για τα σημερινά δεδομένα. Ας αναλογιστούμε όλοι μας τι ψυχικά αποθέματα είχαν αυτοί οι άνθρωποι που προτίμησαν τη θυσία και το θάνατο παρά μια ζωή όπου θα προσκυνούσαν το δυνάστη.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ!!!
