Σαν σήμερα, 15/01/1950 διεξάγεται το θρυλικό ενωτικό δημοψήφισμα στην Κύπρο, με το οποίο το 95,7% του κυπριακού λαού εξέφρασε την μεγάλη του επιθυμία για Ένωση της νήσου μετά της μητρός Ελλάδος.
Ολόκληρη η Κύπρος στολίστηκε στα γαλανόλευκα. Ελληνικές σημαίες αναρτήθηκαν σε κάθε σπίτι και εκκλησία. Στις εκκλησιές έγιναν πανηγυρικές λειτουργίες με τη συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου, των Μητροπολιτών και όλου του Ιερατείου. Στις εκκλησιές αναπέμφθηκε δέηση υπέρ της ευόδωσης του αγώνα των Κυπρίων για την Ενωση και στη συνέχεια ένας ένας οι Κύπριοι, άνδρες και γυναίκες, προσυπέγραψαν τα ενωτικά έγγραφα.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως σε πολλά χωριά ψήφισαν και πολλοί Τούρκοι. Χαρακτηριστικά στη Φασούλα ψήφισαν όλοι, Ελληνες και Τούρκοι. Ψήφισαν ακόμη και ξένοι που διέμεναν στην Κύπρο και μέλη των άλλων μειονοτήτων, των Αρμενίων, των Λατίνων και των Μαρωνιτών. Οι κατά τόπους ανταποκριτές της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ που πρόσκειτο στην Εθναρχία περιέγραψαν ως εξής τη διενέργεια του Δημοψηφισματος:
"Την παρελθούσαν Κυριακή 15 Ιανουαρίου, ο Ελληνικός λαός της νήσου μας έδωσε προς τη Μεγάλη Βρεττανία την ειρηνική του μάχη κι εξήλθε νικητής και θριαμβευτής, αφού διαδήλωσε ότι η μοναδική ττου θέληση είναι η Ενωση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα. Ολόκληρη η νήσος έπλεε στο γαλανόλευκο χρώμα. Σημαίες κυμάτιζαν στις οικίες και τα καταστήματα, τις λέσχες και τα σωματεία και τα μεγάλα συνθήματα ήσαν ανηρτημένα παντού με τις λέξεις "Ζητούμε την Ένωση", "Ένωση και μόνο Ένωση", "Ζήτω το Δημοψήφισμα" ,"Ζήτω η Ελλάδα".
Η ημέρα του Δημοψηφίσματος υπήρξεν ημέρα εθνικής πανήγυρης για τον Ελληνικό Κυπριακό λαό, ο οποίος με ενθουσιασμό και συγκίνηση πορευόταν στους ιερούς ναούς για να εκτελέσει το καθήκον του προς τη δούλη πατρίδα του. Οι εκκλησίες ήσαν κατάμεστες από κόσμο, κι οι πιστοί γονυκλινείς δεήθηκαν στον Ύψιστο για να δωρήσει Αυτός στην Κύπρο την πολυπόθητη ελευθερία της.
Η Λευκωσία, από την παραμονή της ημέρας του δημοψηφίσματος είχε προσλάβει πανηγυρική όψη. Χιλιάδες λαού, άνδρών, γυναικών και παιδιών, κατέκλυζαν τους δρόμους. Οι κώδωνες των εκκλησιών ηχούσαν χαρμόσυνα. Οι ιεροί ναοί ήσαν κατάμεστοι από κόσμο. Κατά τη θεία λειτουργία αναπέμφθηκαν παντού δεήσεις υπέρ ευόδωσης της Ενωσης της Κύπρου με την Ελλάδα και μετά την απόλυση ψάληκε κατανυκτικά από ολόκληρο το εκκλησίασμα ο Εθνικός μας Ύμνος. Ακολούθως ήχησαν οι καμπάνες των εκκλησιών και κάλεσαν το λαό στην υπογραφή του Δημοψηφίσματος.
Συγκινητικές σκηνές διαδραματίστηκαν σε πολλούς ναούς. Ολόκληρες οικογένειες προσέρχονταν για να ψηφίσουν. Γέροντες και γριές, υποβασταζόμενοι από μέλη των οικογενειών τους προσέρχονταν στους ναούς, προσκηνούσαν τις Άγιες εικόνες και υπέγραφαν το Δημοψήφισμα. Ανάπηροι, τυφλοί και ασθενείς προσέρχονταν επίσης με τη βοήθεια άλλων Χριστιανών για να ψηφίσουν.
Ο περήφανος λαός της Κύπρου μίλησε! Ο Κυπριακός Ελληνισμός αξίωσε το αυτονόητο:
«Την Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα».
Παρ’ όλα αυτά οι δυνάστες της πατρίδας μας δεν πραγματοποίησαν ποτέ το παλλαϊκό και προαιώνιο αίτημα του Κυπριακού Ελληνισμού. Γι’ αυτό και η ΕΟΚΑ υπό την καθοδήγηση του Γεωργίου Γρίβα ανέλαβε να εκπληρώσει το αίτημα αυτό, πραγματοποιώντας τον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα του ’55-’59 και γράφοντας τις πιο λαμπρές σελίδες της κυπριακής ιστορίας.
Αν και η ΕΟΚΑ στρατιωτικά ήταν ανίκητη, οι αποικιοκράτες κατόρθωσαν η πολυπόθητη Ένωση να μην γίνει ποτέ πραγματικότητα. Οι προδοτικές συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου ανακήρυσσαν την Κύπρο «ανεξάρτητο» κράτος. Το δοτό σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν ήταν δυνατό να λειτουργήσει και γι’ αυτό οδηγηθήκαμε στα προσχεδιασμένα που ακολούθησαν (τουρκική ανταρσία, τουρκική εισβολή κ.ό.κ).
Οι ιδέες ωστόσο δεν πεθαίνουν.
ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΛΟΜΕΝ ΚΑΙ ΑΣ ΤΡΩΓΩΜΕΝ ΠΕΤΡΕΣ
ΕΛΛΑΣ ΚΥΠΡΟΣ ΕΝΩΣΙΣ
