Από την ίδρυση κιόλας του νέου Ελληνικού κράτους υπήρξαν δύο έντονα αντιμαχόμενες πολιτισμικές παραδόσεις, τα βασικά χαρακτηριστικά των οποίων έχουν παραμείνει αξιοσημείωτα αναγνωρίσιμα κι έχουν διαμορφώσει την διαδρομή της σύγχρονης Ελλάδος μέχρι και σήμερα.
Από την μια, υπάρχει η παραδοσιακή Ελληνική κουλτούρα, γνωρίσματα της οποίας αποτελούν η εσωστρέφεια, η επιφύλαξη προς τον καπιταλισμό, η προσκόλληση σε προνεωτερικές πρακτικές, η αμφισβήτηση προς κάθε τι ξένο. Μεταξύ των τάσεων που πηγάζουν από αυτήν την κουλτούρα είναι μια διάχυτη αίσθηση Εθνικού συναισθήματος, μια μόνιμη προβολή της σημασίας της Ελλάδος στις διεθνείς υποθέσεις και μια προδιάθεση ταύτισης με σύνολα και ομάδες που έχουν υποστεί αδικίες από τις χώρες του νεωτερικού «west way of life».
Από την άλλη, υπάρχει η νεωτερική ελληνική κουλτούρα, που αντλεί τις πνευματικές τις ρίζες από τον Διαφωτισμό και την παράδοση του πολιτικού φιλελευθερισμού. Μια κουλτούρα εξωστρεφής και κοσμική, που ταυτίζεται με μεταρρυθμίσεις και αναζητά τον εξορθολογισμό στα πλαίσια μιας φιλελεύθερης και καπιταλιστικής προοπτικής. Οι εκφραστές της κοσμοπολίτικης νεωτερικής κουλτούρας ευνόησαν την αφομοίωση της Ελλάδος στο διεθνές σύστημα.
Το βασικό στοιχείο που καθιστά αυτές τις δύο κουλτούρες ισχυρές είναι η διαπεραστική τους φύση. Δηλαδή, το γεγονός ότι έχουν την ικανότητα να διατρέχουν θεσμούς και κοινωνικές ομάδες χωρίς να ταυτίζονται υποχρεωτικά μαζί τους. Λόγω της φύσης τους αυτής, οι δύο κουλτούρες κατάφεραν να αναπαραχθούν στο εσωτερικό του συνόλου σχεδόν των εγχώριων κοινωνικών ρυθμίσεων, με την παραδοσιακή να υπερτερεί σημαντικά σε επιρροή.
Επί της ουσίας, λοιπόν, η παραδοσιακή κουλτούρα συνδέθηκε με τον Εθνικισμό, ο οποίος αποτέλεσε την «υψηλή κουλτούρα» που αναπαρήγαγε μέσω της δικής του κοσμοθέασης τα σχήματα της παραδοσιακής κουλτούρας στις τέχνες, στα γράμματα και στην πολιτική.
Ο Ελληνικός Εθνικισμός, βασιζόμενος στην «πρώτη ύλη» της παραδοσιακής κουλτούρας, άφησε ως κληρονομιά και σημαντικότερο αποτύπωμα τον Μύθο του Νέου Ελληνισμού. Κατάφερε, δηλαδή, ο Εθνικισμός να συγκροτήσει έναν κοινωνικό Μύθο, παρουσιάζοντας μια συνολική οργάνωση εικόνων, οι οποίες περιέκλεισαν μέσα τους ένα δυναμικό όραμα για την κίνηση της ζωής και ενέπνευσαν την Συλλογική Εθνική Δράση.
Ο Μύθος αυτός εμπεριείχε το πολιτικό όραμα της Εθνικής Ενότητας στον Χώρο και τον Χρόνο, την αναπαραγωγή παραδοσιακών κοινωνικών τελετουργιών και την νοοτροπία μιας ιστορικής μοναδικότητας. Είναι αναμφίβολο ότι ο Μύθος αυτός, εμπνευστές του οποίου υπήρξαν ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ο Διονύσιος Σολωμός, ο Σπυρίδωνας Ζαμπέλιος και άλλοι πνευματικοί άνδρες του 19ου αιώνα, συνδέθηκε με Εθνικές Ανατάσεις, αλλά και με ιστορικά διέξοδα. Δεν θα μπορούσε να γίνει και αλλιώς άλλωστε, εφόσον οι κοινωνικοί Μύθοι δεν υφίστανται για να σταθεροποιούν, αλλά για να κινητοποιούν την Βούληση, να παρέχουν Όραμα για τον Λαό, να δίνουν Σκοπό σε ό,τι οι άνθρωποι είναι και δημιουργούν.
Ο κοινωνικός Μύθος του Εθνικισμού, ακόμη κι όταν οι Εθνικές επιρροές στις τέχνες και τα γράμματα της νεότερης Ελλάδος έπαψαν να είναι έντονες, συνέχισε να αποτελεί, την κινητήρια δύναμη του Ελληνικού Βίου. Το τέλος του σηματοδοτήθηκε με την έλευση της μεταπολίτευσης. Η αποκορύφωσή του συνδέθηκε με τον ερχομό (και την μετέπειτα κυριαρχία) του περιβόητου «εκσυγχρονισμού», που εφηύρε η κυβέρνηση Σημίτη. Η νέα πνευματικότητα, που συνόδευσε την μεταπολιτευτική συνθήκη, εκπήγασε από την νεωτερική κουλτούρα και πρόκρινε ένα νέο όραμα για την ζωή. Το όραμα για την ζωή της μεταπολίτευσης αντικατέστησε τον Εθνικό Μύθο. Επρόκειτο για ένα όραμα νεωτεριστικό, «ελευθεριακό», καταναλωτικό και κοσμοπολιτικό.
Ωστόσο, όπως εκ των πραγμάτων αποδείχθηκε, το όραμα ετούτο δεν είχε την αυθεντικότητα, την ανθεκτικότητα και την δυναμική για να σχηματίσει ένα νέο κοινωνικό Μύθο, καθώς αποτέλεσε μια κοινωνική ουτοπία. Ένα αφηρημένο σχήμα, εντελώς απόμακρο από τον Ψυχισμό του Ελληνικού Λαού, βασισμένο σε κούφια συνθήματα και ανάλογες ρητορείες που παπαγάλισαν γελωτοποιοί της πολιτικής, τηλεοπτικοί και δημοσιογραφικοί καθοδηγητές, καθώς και καλοπληρωμένοι ψευτοεπαναστάτες. Το τραγικό αποτέλεσμα ήταν η ουτοπία της μεταπολίτευσης να μην καταφέρει να αντιτάξει έστω ένα αξιόμαχο ανάχωμα στην πανευρωπαϊκή ηθική και οικονομική κρίση και να καταρρεύσει με πάταγο, μολονότι πανίσχυροι πολιτικοί και πολιτιστικοί φορείς προσπάθησαν με κάθε τρόπο να την κρατήσουν ενεργή.
Σήμερα, κι ενώ σε λίγο συμπληρώνονται 13 χρόνια από την έλευση του ΔΝΤ αρχικά και των εθνοκτόνων μνημονίων αργότερα, βιώνουμε τις συνέπειες αυτής της κατάρρευσης. Και οι συνέπειες δεν θα μπορούσαν παρά να έχουν κυρίως αρνητικές αποχρώσεις. Κι αυτό συνέβη, επειδή η ουτοπία της μεταπολίτευσης δεν κατέρρευσε επειδή ένα νέο σχήμα ή ένας καινούργιος κοινωνικός Μύθος δημιουργήθηκε για να την αντικαταστήσει. Η μεταπολιτευτική ουτοπία κατέρρευσε από εξωτερική πίεση, αφήνοντας τον Ελληνικό Βίο άνευ συλλογικού οράματος, έρμαιο στις συγκρουσιακές ορμές των ασυγκράτητων από κάποιο ισχυρό ενοποιητικό σχήμα ομάδων και ατομικοτήτων.
Η ιστορική συγκυρία του παρόντος βρίσκει την Χώρα μας εθνικά σκλαβωμένη σε ΕΕ και ΗΠΑ, κοινωνικά αποδιοργανωμένη, οικονομικά ανάπηρη και πολιτικά σαπισμένη. Υπάρχει, βέβαια και κάτι ικανό να γεμίσει αισιοδοξία. Και αυτό δεν είναι άλλο από το ίδιο το τέλος της μεταπολιτευτικής ουτοπίας. Στην θέση της -κάποτε- επιβεβλημένης αυτής ουτοπίας δεν βρίσκεται ακόμη κάτι που θα μας οδηγήσει στον δρόμο της κατάκτησης της Εθνικής Ελευθερίας και της Αληθινής Δημοκρατίας. Ωστόσο, η έλλειψη της οδηγεί σε διεργασίες και εξερευνήσεις με αναμφίβολα θετικό περιεχόμενο και ενδιαφέρον.
Εμείς, ως Έλληνες Εθνικιστές, δεν έχουμε παρά να συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε με ευχαρίστηση Ομηρικού Ήρωα αυτήν την αναζήτηση και να ελπίζουμε ότι στο τέλος θα καταφέρουμε να ανακαλύψουμε την κατεύθυνση και την κατάληξη προς έναν Νέο Εθνικό Σκοπό, από τον οποίο θα προκύψει ο καινούργιος κοινωνικός Μύθος του Ελληνικού Έθνους.
Γιώργος Μάστορας
