Γράφει ο Δημήτρης Βαλασίδης
Στις 09 Μαρτίου 1821, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ίδρυσε τον Ιερό Λόχο. Ήταν στρατιωτικό σώμα που το συγκρότησε στη Φωξάνη, πόλη στα όρια της Μολδαβίας με τη Βλαχία. Επανδρώθηκε από εθελοντές σπουδαστές του εξωτερικού και των Ελληνικών παροικιών της Μολδοβλαχίας και της Οδησσού. Ήταν η πρώτη οργανωμένη στρατιωτική μονάδα της Εθνεγερσίας του 1821 και του τακτικού στρατού της νεοτέρας Ελλάδας. Ο Υψηλάντης πίστευε, ότι οι νέοι αυτοί θα μπορούσαν να αποτελέσουν την ψυχή του στρατού του. Γι’ αυτό τους έδωσε το κλασικό όνομα του Ιερού Λόχου των Θηβών.
Στη Φωξάνη, μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης των Ιερολοχιτών στα όπλα και την λόγχη, οργανώθηκε μεγαλοπρεπής τελετή ορκωμοσίας, κατά την τσαρική εθιμοτυπία. Αμέσως ο Αλέξανδρος Υψηλάντης έκανε μια ιδιαίτερα ενθουσιώδη ομιλία. Παρέδωσε τη σημαία του Ιερού Λόχου στον αρχηγό του λόχου Γεώργιο Καντακουζηνό. Στη συνέχεια οι Ιερολοχίτες παρέλασαν με βήμα στρατιωτικό τραγουδώντας πολεμικό θούριο, που είχε συγγράψει 20 χρόνια πριν ο Αδαμάντιος Κοραής για την «Ταξιαρχία των Ακροβολιστών της Ανατολής» του Βοναπάρτη, που πολεμούσε στην Αίγυπτο και στην οποία ταξιαρχία συμμετείχαν Έλληνες. Στους πρώτους 120 ιερολοχίτες προστέθηκαν και άλλοι αργότερα φτάνοντας τους 500, ενώ η οργάνωση του σώματος αυτού ολοκληρώθηκε στο Τιργοβίτσι.
Ο ιερός Λόχος έδωσε μια και μοναδική μάχη στο Δραγατσάνι. Ο Σαράντος Καργάκος γράφει: “Οι Ιερολοχίτες, νέοι ενθουσιώδεις αλλά άγευστοι πολέμου, ύψωσαν τρεις φορές τα καλπάκια τους, δηλώνοντας με αυτό ότι προτιμούν την άμεση επίθεση και όρμησαν με ενθουσιασμό εναντίον του εχθρού, χωρίς να έχουν τέτοια εντολή από τον αρχηγό”.
Οι Ιερολοχίτες ήταν άπειροι στον αγώνα εκ του συστάδην και δεν γνώριζαν τον χειρισμό των τεσσάρων πυροβόλων που διέθεταν. Πριν προφτάσει ο Ιερός Λόχος να σχηματίσει τετράγωνα, επιτέθηκε το τουρκικό ιππικό με αρχηγό τον Καρά Φέιζ και χώρισε το Λόχο στα δύο. Η μάχη ήταν σκληρή και αιματηρή. Οι Ιερολοχίτες πολέμησαν ηρωικά και έγραψαν μια ένδοξη σελίδα στη νεοελληνική ιστορία. Οι απώλειες ήταν σημαντικές, οι εκατόνταρχοι, ο σημαιοφόρος του Λόχου, 25 αξιωματικοί και 180 στρατιώτες έπεσαν νεκροί ενώ 37 Ιερολοχίτες αιχμαλωτίστηκαν και στάλθηκαν στο Βουκουρέστι κι από εκεί στην Κωνσταντινούπολη, όπου αποκεφαλίστηκαν.
Ο Ιερός Λόχος στο Δραγατσάνι εκπλήρωσε το πεπρωμένο του με τον ίδιο ηρωικό τρόπο των προγόνων τους στη Χαιρώνεια.
(Προδημοσίευση από το επετειακό τεύχος του περιοδικού 'ΕΝΔΟΧΩΡΑ” για τα 200 χρόνια από την Εθνεγερσία).
