Του Λάμπρου Χουλιαρά - Υποστρατήγου ΕΛ.ΑΣ. έ.α.
Το απόγευμα της Παρασκευής 30 Απριλίου 1982, στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη πραγματοποιήθηκε η ψηφοφορία για την Νέα Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS).
Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας μεταξύ των 151 αντιπροσωπειών ήταν, 130 υπέρ, 4 κατά και 17 αποχές. Τα τέσσερα κράτη με την αρνητική ψήφο ήταν οι ΗΠΑ, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Βενεζουέλα. Σήμερα και τα τέσσερα αυτά κράτη υιοθέτησαν και διαθέτουν ΑΟΖ, χωρίς να έχουν προσχωρήσει στην UNCLOS. Περί τα τέλη της δεκαετίας του 2000 η Τουρκία παρόλο που δεν έχει υπογράψει την UNCLOS, ανακήρυξε ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο καταθέτοντας συντεταγμένες στον ΟΗΕ .
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μεθοδευμένα συνήψε δύο ετεροβαρής συμφωνίες ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Πέρασαν πολλές δεκαετίες αφάνταστης ταλαιπωρίας των τριών αυτών λέξεων, Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Πρωθυπουργός της Ελλάδος το 2008 αγνοούσε την έννοια των τριών αυτών λέξεων, ακόμα δε και σήμερα μερικοί την αποκαλούν Ανεξάρτητη Οικονομική Ζώνη ή Άτυπη Οικονομική Ζώνη.
Εδώ και 20 χρόνια προσπαθώ να πείσω για την αξία αυτής της έννοιας, δηλαδή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), που τόσο προάγει την γεωστρατηγική αξία του Ελληνισμού και εξυπηρετεί τα εθνικά μας συμφέροντα στην περιοχή.
Κόντρα στις "καθηγητικές" συμβουλές, το 2009 στη μεταπτυχιακή μου εργασία της ΄΄Σχολής Εθνικής Ασφαλείας’’, εκθέτω με εμμονή και πίστη τις εθνικές μας θέσεις που απορρέουν από το νέο διεθνές δίκαιο της Θάλασσας, βαθμολογώντας την όμως και από τους τρεις αξιολογητές καθηγητές με «Άριστα/20-20-20».
Μετά από δέκα χρόνια(2019) δημοσιεύσω το βιβλίο:
Υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ Για μια ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ του ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ στη ΜΕΣΟΓΕΙΟ, από τις εκδόσεις ΄΄ΠΕΛΑΣΓΟΣ΄΄ και συνέχισα με αρκετές παρουσιάσεις, δημοσιεύσεις και άρθρα, προφανώς εις ώτα μη ακουόντων.
Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι και να μελετώ τα ζητήματα των θαλασσίων ζωνών, πρωτίστως με είχε συνεπάρει το κύρος και η στρατηγική αξία που θα προσέδιδε η ΑΟΖ στον ελληνισμό, καθώς η ευρωπαϊκή και εθνική συνέχεια που θα εξασφάλιζε σε Ελλάδα και Κύπρο μέχρι τις ακτές της Μέσης Ανατολής. Δευτερευόντως έδωσα σημασία στον αλιευτικό, αιολικό και το τεράστιο ορυκτό πλούτο που βρίσκεται στις θάλασσες μας.
Ακριβώς για τους αυτούς λόγους η Τουρκία πολέμησε τις προβλεπόμενες από το διεθνές δίκαιο ελληνικές θαλάσσιες ζώνες, ιδίως την αιγιαλίτιδα ζώνη και την ΑΟΖ, είτε προβάλλοντας ισχυρισμούς ΄΄ ειδικών περιστάσεων ΄΄ στο Αιγαίο, είτε αρνούμενη τις πρόνοιες του Άρθ. 121 της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας του 1982, που δίνει πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ σε ζώντα νησιωτικά συμπλέγματα.
Η ελληνική αντιπροσωπεία, κατά τις προπαρασκευαστικές εργασίες της UNCLOS, επηρεαζόμενη από τις φοβικές πολιτικές επιρροές και τις πιέσεις που και αυτές δέχονταν από τα ισχυρά εφοπλιστικά συμφέροντα αντιτέθηκε της προοπτικής τότε Αιγιαλίτιδας 12 ν.μ. και εν συνεχεία Συνορεύουσας ζώνης, προτείνοντας αιγιαλίτιδα μέχρι τα 6 ν.μ. !!! διότι ως γνωστό τα εφοπλιστικά συμφέροντα αντίκεινται των κρατικών ελέγχων στις θάλασσες, προκειμένου ανεξέλεγκτα να κάνουν τις " βρώμικες δουλειές" τους. Μήπως είναι και αυτός ο λόγος που μέχρι σήμερα δεν έχουμε επεκτείνει την αιγιαλίτιδα και δεν έχουμε ορίσει συνορεύουσα ζώνη;;.
Όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά ο αμερικανικός χάρτης που δείχνει την ΑΟΖ της πατρίδας μας ελάχιστοι κατανόησαν την αξία του.
ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΑΟΖ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Πηγή: Global Marine Boundaries Database, General Dynamics, Herndon, Virginia, USA
Ένα από τα πιο σημαντικά έργα της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας ήταν η δημιουργία και κωδικοποίηση του θεσμού της ΑΟΖ. Έτσι, δόθηκε ένα τέλος στην χαώδη κατάσταση που επικρατούσε μέχρι τότε στο Διεθνές Δίκαιο Αλιείας και Υφαλοκρηπίδας.
Με βάση τα άρθρα 55, 56, 57 της νέας Σύμβασης (1982), ως Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη ορίζεται η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή, το πλάτος της οποίας μπορεί να φθάσει τα 200 ναυτικά μίλια (ν.μ.) από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετρείται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης.
Εντός της ΑΟΖ το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, την εκμετάλλευση, την διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών ζώντων ή μη, των υδάτων, του βυθού και υπεδάφους της θάλασσας, καθώς και κυριαρχικά δικαιώματα, που αφορούν στην εξερεύνηση και οικονομική εκμετάλλευση των ρευμάτων και των υπερκείμενων της θάλασσας ανέμων.
Το άρθρο 56 της Σύμβασης αναφέρεται στα δικαιώματα, τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις του παράκτιου κράτους μέσα στην ΑΟΖ. Σύμφωνα με το καίριο αυτό άρθρο, στην ΑΟΖ το παράκτιο κράτος έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην έρευνα, την εκμετάλλευση, την διατήρηση και την διαχείριση των ζώντων ή μη πόρων του βυθού, του υπεδάφους και των υπερκείμενων υδάτων. Επίσης, ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα και σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες, όπως είναι η παραγωγή ενέργειας από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέμους.
Επιπλέον, το παράκτιο κράτος έχει αποκλειστική αρμοδιότητα για: (α) την τοποθέτηση και χρήση τεχνητών νήσων και άλλων εγκαταστάσεων, (β) τη διεξαγωγή θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας και (γ) την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τη ρύπανση.
Θα πρέπει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι το άρθρο 56 αναφέρεται σε “κυριαρχικά δικαιώματα” και όχι “κυριαρχία” στο παράκτιο κράτος σε σχέση με την ΑΟΖ.
Έτσι, η νέα Σύμβαση προνοεί για τα συμφέροντα της παγκόσμιας κοινωνίας, αναγνωρίζοντας όχι μόνο ορισμένες υποχρεώσεις του παράκτιου κράτους στο οποίο ανήκει η ΑΟΖ αλλά και δικαιώματα των άλλων κρατών, όπως βέβαια συμβαίνει με διαφορετικό τρόπο και στην περίπτωση της αιγιαλίτιδας ζώνης, π.χ. της ελεύθερης ναυσιπλοΐας υπό προϋποθέσεις.
Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι η ΑΟΖ καλύπτει και τον βυθό που ουσιαστικά, σημαίνει ότι δεν έχει πλέον καμία αξία η υφαλοκρηπίδα, κάτι που εξαγρίωσε την Τουρκία οδηγώντας την να καταψηφίσει τη νέα Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Παρακολουθώντας την αρθρογραφία τα τελευταία χρόνια, είναι δύσκολο να μην ενθουσιάζεται κανείς με τους αριθμούς που κυκλοφορούν για τον θαλάσσιο ορυκτό πλούτο της Ελλάδας, που υπολογίζεται σε δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και σε τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.
Είναι φυσιολογικό μια χώρα που υπέστη μια φοβερή οικονομική καθίζηση την προηγούμενη δεκαετία, να ονειρεύεται τα δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα από την προσδοκώμενη εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και εάν είχαμε εξορύξει τους υδρογονάνθρακες που βρίσκονται στις θάλασσές μας θα ήμασταν οι μεγάλοι κερδισμένοι, όταν ξέσπασε ο Ρωσοουκρανικός πόλεμος!
Οριοθέτηση ΑΟΖ
Το πρόβλημα των οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών μεταξύ της Ελλάδος και των γειτονικών της χωρών απετέλεσε επί μακρό χρονικό διάστημα παράπλευρη απώλεια των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα με πέντε κράτη: την Τουρκία, την Αίγυπτο, την Λιβύη, την Ιταλία και την Αλβανία. Τα σύνορα με την Κύπρο υπονομεύονται από την υφιστάμενη κυβέρνηση όπως διαφαίνεται και σχεδιάζεται μέχρι τώρα.
Αρνούμαστε να προβούμε σε οριοθέτηση με την κυπριακή δημοκρατία και έχουμε προχωρήσει σε μόνο δυο από τις έξι οριοθετήσεις. Κάναμε μια συμφωνία με την Ιταλία, με πολλές παραχωρήσεις, είχε προηγηθεί οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας μαζί της το 1977 σύμφωνα με το προηγούμενο διεθνές δίκαιο της θαλάσσης, επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή. Αλλά τώρα με την οριοθέτηση ΑΟΖ, κατά το νέο διεθνές δίκαιο της θαλάσσης, δώσαμε περισσότερα από όσα πήραμε, ως προς την χάραξη ευθειών γραμμών κορυφής 24 ν.μ. κλεισίματος κόλπων καθώς των Διαποντίων και Στροφάδων νησιωτικών συμπλεγμάτων (εσωτερικά ύδατα), καθώς και στην αναγνώριση ως ιστορικών δικαιωμάτων των Ιταλών στο μεγάλο κόλπο του Τάραντα και των Ιταλών ψαράδων στην ελληνική ΑΟΖ, ακόμη και μέσα στην εν δυνάμει τότε ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη.
Δυστυχώς, η δεύτερη οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο είναι πολύ πιο προβληματική. Κατ’ αρχάς διαθέτει μια παγκόσμια ιδιοτυπία. Η Ελλάδα και η Αίγυπτος έχουν κάνει μια τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ που δεν προβλέπεται από το Δίκαιο της Θάλασσας. Η ελληνική κυβέρνηση δέχτηκε να υπογράψει τμηματική οριοθέτηση που σταματάει στον 28ο Μεσημβρινό! Εμείς προσποιούμενη ότι δήθεν με αυτή την χάραξη ΑΟΖ θέλαμε να τορπιλίσουμε το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, αναγνωρίσαμε μειωμένη επήρεια επί της ΑΟΖ στις μεγαλονήσους Κάρπαθο και Ρόδο και αυτής ακόμη της Κρήτης, αφήνοντας σε συνδυασμό με την ελληνοιταλικη συμφωνία, όπως περιγράφηκε ανωτέρω, σοβαρά περιθώρια, ότι μπορούμε πλέον να αποδεχθούμε, στα πλαίσια ΄΄συνθηκολόγησης΄΄ ή προσφυγής σε αρμόδιο διαιτητικό δικαστήριο, μειωμένη επήρεια και για το σύμπλεγμα του Καστελόριζου (Ρω, Μεγίστη, Στρογγύλη) και συνεπώς την μη οριοθέτηση ΑΟΖ μας(σύνορα) με Κύπρο.
ΣΧΕΔΙΑΖΟΜΕΝΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΟΖ
Η Λεκάνη του Ηροδότου, που κείται στο κρίσιμο τρίγωνο ανάμεσα στην Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Κύπρο, είναι το κλειδί στα θέματα ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου, γιατί εκεί βρίσκονται τα μεγαλύτερα κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
Οι Αμερικανοί με δέλεαρ το διαμοιρασμό των ελληνικών υδρογονανθράκων (Ελλάδας και Κύπρου), ασκούν πολιτική, προκειμένου να κρατήσουν στη σφαίρα επιρροής των την Τουρκία. Προς τούτο η υφιστάμενη κυβέρνηση της χώρας μεθοδικά κινείται και προετοιμάζει το έδαφος και τον ελληνικό λαό για να αποδεχθεί κάτι τέτοιο, μέσα στο 2024.
Η ώρα της αλήθειας πλησιάζει…
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσφατα ανακοίνωσε ότι παραπέμπει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την μη εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας σχετικά με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό. Η προθεσμία υποβολής των θαλασσίων χωροταξικών σχεδίων έχει λήξει ήδη από τις 31 Μαρτίου του 2021.
Η κυβέρνηση φοβούμενη την αντίδραση του ελληνικού λαού στις μεθοδεύσεις της, ουσιαστικά αρνήθηκε να συμμορφωθεί, δηλαδή να εκπληρώσει την εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας σχετικά με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό. Το επιτελικό κράτος και το φοβικό σύνδρομο του πολιτικού συστήματος βρυχάται, ενώπιον της αλήθειας και ψάχνει τρόπους να κρυφτεί!
Πρέπει εδώ να εξηγήσουμε τι σημαίνει Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός. Απλά σημαίνει ότι θα πρέπει να οριστούν/οριοθετηθούν οι τέσσερεις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας δηλαδή, α) τα εσωτερικά ύδατα, β) η αιγιαλίτιδα ζώνη, γ) η συνορεύουσα ζώνη και δ) η ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδα και φυσικά όλοι οι νησιωτικοί σχηματισμοί (Συμπλέγματα), νησίδες και βραχονησίδες που αμφισβητούνται από την Τουρκία. Σε αυτό τον σχεδιασμό η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει ορίσει εσωτερικά ύδατα, αιγιαλίτιδα 12 ν.μ. και συνορεύουσα ζώνη, όπως όλα τα ευρωπαϊκά κράτη και όχι μόνο 6 ν.μ.. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζήτησε από την Ελλάδα να στείλει χάρτες που να δείχνουν τα σύνορα της ελληνικής ΑΟΖ και η κυβερνηση φοβούμενη την αντίδραση του ελληνικού λαού αδυνατεί να ανταποκριθεί άμεσα γιατί άλλα σχεδιάζει για τις θαλάσσιες ζώνες!
Αντίθετα, η Κύπρος υπάκουσε στην οδηγία και δημιούργησε τον δικό της Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, που από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κρίθηκε “παράνομη” αυτή η κυπριακή πράξη, με το πρόσχημα ότι δήθεν παραβιάζει την ανακηρυχθείσα τουρκική ΑΟΖ καθώς ότι καταπατεί και τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων!
ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΠΟΥ ΕΣΤΑΛΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Πηγή: Κυπριακή Δημοκρατία
Ένα τέτοιο παρόμοιο χάρτη ήταν υποχρεωμένη να προωθήσει και η Ελλάδα. Δυστυχώς αυτόν τον χάρτη αδυνατεί να τον παρουσιάσει στην παγκόσμια κοινότητα και δεν τολμά να τον υποβάλει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί άλλους σχεδιασμούς έχει μέχρι τις επόμενες εκλογές.
Για την Ελλάδα αποτελεί εθνικό καθήκον να συντάξει τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, με όλες (όπως επιτάσσεται) τις θαλάσσιες ζώνες της. Αποτελεί ντροπή γιατί αρνούμεθα να δείξουμε και υπερασπιστούμε στην παγκόσμια κοινότητα την πιο διάσημη θάλασσα του πλανήτη!
